Co może powodować swędzenie dłoni? Czego jest oznaką?

Swędzenie dłoni może mieć bardzo prozaiczną przyczynę, w rodzaju odwodnienia organizmu czy też kontaktowego zapalenia skóry w reakcji na określony alergen. Czasami zdarza się jednak, że świąd dłoni to pierwsza oznaka poważniejszej choroby. Co może powodować ten objaw? Podpowiadamy.

Przyczyny świądu dłoni

Dlaczego swędzą dłonie? Przyczyny mogą być bardzo prozaiczne — objaw może wynikać np. z [1] [2] [3]: 

• Obrzęk grzbietu dłoni — co go powoduje? Diagnostyka i leczenie

• nadmiernego wysuszenia skóry — w sezonie grzewczym, po ekspozycji na ekstremalne temperatury lub korzystaniu z basenu, mogą wystąpić swędzące dłonie. Przyczyną jest odwodnienie, natomiast problem można rozwiązać poprzez dbanie o regularne nawodnienie organizmu oraz stosowanie nawilżających preparatów do pielęgnacji skóry,
• podrażnienia skóry wskutek noszenia ubrań wykonanych z tkanin takich jak np. wełna albo stosowania drażniących kosmetyków lub środków do prania,
• reakcji alergicznej po ekspozycji na czynniki uczulające, np.: nikiel w biżuterii, lateks lub niektóre leki,
• ugryzienia owada lub pajęczaka.

O czym jeszcze może świadczyć swędzenie dłoni? Co oznacza taki objaw? Niestety również niektóre poważne choroby mogą się w ten sposób manifestować. Mowa np. o [1] [2] [3]: 

• atopowym zapaleniu skóry, 
• cholestazie ciężarnych,
• chorobach hematologicznych, np. czerwienicy prawdziwej,
• chorobach nowotworowych, np. szpiczaku mnogim, ziarnicy złośliwej lub zespole rakowiaka,
• infekcji grzybiczej,
• infekcji parwowirusem B19,
• liszajcu zakaźnym, 
• łuszczycy,
• marskości wątroby,
• obumieraniu tłuszczowatym (Necrobiosis lipoidica diabeticorum),
• pokrzywce, 
• przewlekłych chorobach nerek,
• świerzbie,
• twardzinie układowej,
• wyprysku dyshidrotycznym.

Z tego powodu w przypadku utrzymującego się swędzenia dłoni warto skonsultować się z lekarzem dermatologiem. Jeśli świądowi nie towarzyszą żadne zmiany skórne, można skorzystać z teleporady, natomiast w przypadku zaobserwowania nietypowej wysypki, zaczerwieniania lub innych skórnych objawów, wskazana jest wizyta w gabinecie. W zależności od przyczyny lekarz może zalecić przyjmowanie różnych leków, na szczęście jednak dzięki rozwiązaniom takim jak e-recepta online pacjent może szybko wykupić w dowolnej aptece potrzebne preparaty. 

Objawy towarzyszące swędzącym dłoniom a diagnoza

Jak odkryć, co powoduje świąd dłoni? Przyczyny można zidentyfikować między innymi dzięki obserwacji dodatkowych objawów klinicznych, jakie towarzyszą swędzeniu.



Atopowe zapalenie skóry

Świąd dłoni, zwykle nasilający się wieczorem, a także dodatkowe objawy, takie jak: zaczerwienienie, grudki, pęcherzyki lub sączące się ranki, mogą świadczyć o atopowym zapaleniu skóry (w skrócie AZS). Przyczyny AZS nie zostały całkowicie wyjaśnione, przypuszcza się, że za chorobę odpowiadają po części czynniki genetyczne, immunologiczne oraz środowiskowe [4]. Trudne do zniesienia swędzenie wewnętrznej strony dłoni u dziecka lub osoby dorosłej wymaga skonsultowania się z lekarzem dermatologiem. 

Cholestaza ciężarnych

Świąd skóry (dłoni i stóp) u kobiety w ciąży, bez wysypki, ale za to z nudnościami, rozdrażnieniem, zaburzeniami snu i żółtym zabarwieniem skóry, białek oczu oraz błon śluzowych, to charakterystyczny objaw cholestazy ciężarnych [5]. Choroba ta, jeśli nie zostanie wykryta zawczasu, może być bardzo niebezpieczna, ponieważ jej konsekwencje to rozwój wad rozwojowych u dziecka, a nawet zgon wewnątrzmaciczny i poronienia [5]. 

Choroby hematologiczne

Za świąd dłoni, który nasila się po gorącej kąpieli, a także objawy, takie jak np. ból i zawroty głowy, szumy uszne czy też zaburzenia widzenia, może odpowiadać choroba hematologiczna — czerwienica prawdziwa [6]. Przyczyny tego schorzenia nie są znane, prawdopodobnie odpowiada za nie mutacja genetyczna w krwiotwórczej komórce macierzystej szpiku. Choroba może zwiększać ryzyko powikłań zakrzepowych oraz krwotocznych [6].

Choroby nowotworowe

Swędzenie dłoni, a także inne towarzyszące objawy, takie jak np. większa podatność na infekcje, zaburzenia krzepnięcia krwi czy też bóle kostne i skłonność do złamań, mogą świadczyć o chorobie nowotworowej, np. szpiczaku mnogim [7]. Rokowania zależą od czasu, jaki minął pomiędzy zaobserwowaniem pierwszych objawów i wdrożeniem odpowiedniego leczenia [7]. Tymczasem świąd dłoni wraz z towarzyszącymi objawami, takimi jak ogólne osłabienie, powiększenie i ból węzłów chłonnych szyi, gorączka, a także powiększenie wątroby i śledziony, może wskazywać na ziarnicę złośliwą [21]. 

Infekcja grzybicza

Świąd (w tym w szczególności swędzenie dłoni od wewnątrz), liczne ogniska złuszczania skóry, a także zmiany rumieniowo-obrzękowe z grudkami i krostami na obwodzie, mogą świadczyć o infekcji grzybiczej [8]. Takie objawy wymagają udania się do gabinetu lekarza dermatologa oraz wykonania dodatkowych badań celem postawienia rozpoznania. Zawsze lepiej zapobiegać niż leczyć, dlatego warto zapoznać się z podstawowymi zasadami profilaktyki zakażeń grzybiczych i stosować je w codziennym życiu. 

Infekcja parwowirusem B19

Świąd, bóle stawów, a także rumień obu dłoni i stóp ze zmianami grudkowymi oraz wybroczynami, to objawy typowe dla zakażenia parwowirusem B19. Drobnoustrój przenosi się głównie drogą kropelkową, jest szczególnie niebezpieczny dla osób z niedoborami odporności, ponieważ może wywołać ciężką niedokrwistość [9]. 

Liszajec zakaźny 

Liszajec zakaźny, choroba bakteryjna skóry wywołana przez gronkowce i/lub paciorkowce, może atakować nie tylko szyję czy twarz, ale również kończyny górne. Charakterystycznym objawem jest wtedy swędzenie dłoni, a także wysypka w postaci drobnych, szybko pękających pęcherzyków na rumieniowym podłożu, które przekształcają się w miodowo-żółte strupy [10]. 

Łuszczyca

Świąd dłoni może wynikać z niezakaźnej, przewlekłej i ogólnoustrojowej choroby zapalnej, łuszczycy. Przyczyny łuszczycy nadal nie zostały w pełni wyjaśnione, przypuszcza się, że za rozwój schorzenia odpowiadają po części czynniki genetyczne, immunologiczne i środowiskowe [11]. Charakterystycznym objawem łuszczycy jest między innymi swędzenie dłoni w nocy, w przypadku podejrzenia tego schorzenia należy się zgłosić do lekarza dermatologa.

Marskość wątroby

Świąd skóry pojawia się u około 5-7% osób, które chorują na marskość wątroby lub przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby typu C [12]. Oba schorzenia mogą być bardzo niebezpieczne i dawać zagrażające życiu objawy, dlatego nie należy ich lekceważyć. Marskość wątroby jest dla przykładu uznawana za najczęstszą przyczynę zgonów u osób w wieku pomiędzy 35 a 49 lat [13]. 

Obumieranie tłuszczowate (Necrobiosis lipoidica diabeticorum)

Obumieranie tłuszczowate (Necrobiosis lipoidica diabeticorum) należy do rzadkich skórnych powikłań cukrzycy typu 2. W przebiegu tej choroby dochodzi do zaniku skóry i rozwoju trudnogojących się owrzodzeń oraz martwicy. Przyczyną jest nadmierne odkładanie się glikoprotein w ścianach naczyń krwionośnych [14]. 

Pokrzywka

Silne swędzenie dłoni i/lub pieczenie skóry, a także obrzęki naczynioruchowe może powodować również pokrzywka. Choroba rozwija się najczęściej po kontakcie z określonymi alergenami (wziewnymi lub pokarmowymi), podczas stosowania niektórych leków (np. antybiotyków), po ukąszeniu przez owada lub w wyniku oddziaływania czynników fizykalnych (np. ekstremalnie niskiej lub wysokiej temperatury) [15]. 

Przewlekłe choroby nerek 

Świąd skóry może być związany z przewlekłą chorobą nerek, wtedy mowa o tzw. świądzie mocznicowym [16]. Inne choroby, które mogą wskazywać na przewlekłą niewydolność nerek, to także: białkomocz, krwiomocz, obrzęki, wysokie ciśnienie krwi [17], w przypadku ich zaobserwowania należy udać się do lekarza nefrologa. 

Świerzb

Co może powodować nasilające się po gorącej kąpieli swędzenie dłoni po wewnętrznej stronie? Przyczyną może być zakażenie pajęczakiem — świerzbowcem ludzkim (Sarcoptes scabiei) [18]. Choroba jest częstsza w dużych skupiskach ludzkich, takich jak żłobki czy przedszkola. Do zarażenia dochodzi poprzez bezpośredni kontakt ze skórą chorego, w tym również przekazanie świerzba jest możliwe podczas kontaktów seksualnych [18].

Twardzina układowa

Świąd skóry na dłoniach może powodować także przewlekła układowa choroba tkanki łącznej, twardzina układowa. Jak dotąd nie poznano dokładnej przyczyny tego schorzenia, przypuszcza się, że jest ono uwarunkowane genetycznie, ale na jego rozwój mogą mieć wpływ również czynniki immunologiczne oraz środowiskowe [19]. Poza swędzeniem dłoni twardzina układowa powoduje również obrzęki palców rąk, stwardnienie skóry oraz trudno gojące się blizny i owrzodzenia [19].

Wyprysk dyshidrotyczny

Wyprysk dyshidrotyczny (inaczej wyprysk potnicowy) to rodzaj dermatozy o nie dokońca wyjaśnionej etiologii. Przypuszcza się, że choroba ma związek z atopowym zapaleniem skóry, alergią na nikiel lub infekcjami grzybiczymi [20]. Poza świądem wyprysk potnicowy można poznać także po symetrycznie zlokalizowanych pęcherzykach na skórze dłoni i podeszwach stóp. Zmiany przekształcają się stopniowo w grudki i następnie ogniska złuszczające [20]. 

Leczenie swędzącej skóry dłoni

Czym smarować swędzące dłonie? To zależy od przyczyny świądu. Przykładowo u pacjentów z AZS, tym, co na swędzące dłonie zastosować, są emolienty — kosmetyki, które zapewniają skórze optymalne nawilżenie [4]. Wskazane jest również unikanie czynników drażniących oraz nasilających zmiany chorobowe. Tymczasem w grzybicy skóry konieczne jest stosowanie preparatów zewnętrznych oraz leków doustnych o właściwościach grzybobójczych, a gdy dolegliwość zostanie zaleczona — przestrzeganie zasad profilaktyki zakażeń grzybiczych [8]. 

Zakażenie parwowirusem zwykle można leczyć w warunkach domowych (po uprzedniej konsultacji z lekarzem), przy pomocy leków przeciwgorączkowych, przeciwzapalnych oraz przeciwbólowych [9]. Podobnie zakażenie świerzbowcem, z tym że leczenie powinno objąć jednocześnie wszystkich domowników oraz partnerów seksualnych [18]. Czerwienica prawdziwa wymaga leczenia w formie upustów krwi oraz podawania leków przeciwpłytkowych [6]. Natomiast jeśli swędzenie dłoni wynika z cholestazy, konieczna jest hospitalizacja na oddziale patologii ciąży i wdrożenie jak najszybciej odpowiednio dobranej farmakoterapii [5].

Źródła: 
1. https://www.healthline.com/health/itchy-palms [dostęp: 31.12.2022 r.]
2. https://www.medicalnewstoday.com/articles/321047 [dostęp: 31.12.2022 r.]
3. https://www.verywellhealth.com/itchy-hands-and-feet-5216714 [dostęp: 31.12.2022 r.]
4. https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/choroby/59313,atopowe-zapalenie-skory [dostęp: 31.12.2022 r.]
5. https://www.pbkm.pl/pregnancy-zone-2/choroby-w-ciazy/czym-jest-cholestaza-ciazowa-poznaj-jej-przyczyny-objawy-i-sposoby-leczenia  [dostęp: 31.12.2022 r.]
6. https://www.mp.pl/pacjent/hematologia/choroby/170462,czerwienica-prawdziwa  [dostęp: 31.12.2022 r.]
7. https://www.mp.pl/pacjent/onkologia/chorobynowotworowe/161866,szpiczak-plazmocytowy [dostęp: 31.12.2022 r.]
8. https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/chorobyskory/73239,grzybice-skory [dostęp: 31.12.2022 r.]
9. https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/zakazenia-wirusowe/157636,choroby-wywolane-przez-parwowirus-b19-u-doroslych [dostęp: 31.12.2022 r.]
10. https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/chorobyskory/169034,liszajec-zakazny [dostęp: 31.12.2022 r.]
11. https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/chorobyskory/74363,luszczyca [dostęp: 31.12.2022 r.]
12. https://gastroenterologia-praktyczna.pl/a3549/Charakterystyka-i-patogeneza-swiadu-skory-w-chorobach-watroby.html/ [dostęp: 31.12.2022 r.]
13. https://britishlivertrust.org.uk/liver-disease-is-now-the-biggest-cause-of-death-in-those-aged-between-35-49-years-old-new-report-reveals/ [dostęp: 31.12.2022 r.]
14. https://forumleczeniaran.pl/obumieranie-tluszczowate-skorne-powiklanie-cukrzycy/ [dostęp: 31.12.2022 r.]
15. https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/choroby/58880,pokrzywka [dostęp: 31.12.2022 r.]
16. https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/lista/87320,swiad-skory-w-przewleklej-chorobie-nerek [dostęp: 31.12.2022 r.]
17. https://www.mp.pl/pacjent/nefrologia/choroby/chorobyudoroslych/51919,przewlekla-niewydolnosc-nerek [dostęp: 31.12.2022 r.]
18. https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/chorobyskory/170624,swierzb [dostęp: 31.12.2022 r.]
19. https://www.mp.pl/pacjent/reumatologia/choroby/161333,twardzina-ukladowa [dostęp: 31.12.2022 r.]
20. https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/chorobyskory/170691,wyprysk-potnicowy [dostęp: 31.12.2022 r.]
21. https://www.zwrotnikraka.pl/ziarnica-zlosliwa-chloniak-hodgkina/ [dostęp: 31.12.2022 r.]

Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?

Wypełnij formularz w 5 minut ➡️