Choroba Leśniowskiego-Crohna – przyczyny i objawy

Choroba Crohna jest coraz częściej diagnozowana w Polsce. Szczyt zachorowań przypada na wiek młodzieńczy, duży odsetek chorych stanowią także osoby powyżej 60. roku życia [1]. Jak się objawia choroba Leśniowskiego-Crohna? Co to jest? Na czym polega diagnostyka i leczenie zespołu Crohna? Czy na skuteczność leczenia wpływa dieta pacjenta? Odpowiadamy na te pytania. 

Charakterystyka choroby Leśniowskiego-Crohna

Choroba Leśniowskiego i Crohna (inaczej choroba Crohna lub zespół Leśniowskiego-Crohna) jest zaliczana do nieswoistych chorób zapalnych jelit (w skrócie IBD, czyli Inflammatory bowel disease). Zmiany zapalne wywołane schorzeniem mają charakter przewlekły, są one najczęściej zlokalizowane w obrębie końcowego odcinka jelita krętego. Choroba Crohna może jednak powodować stan zapalny także w innych miejscach na całej długości przewodu pokarmowego, od jamy ustnej, przez jelito cienki i grube, po odbyt [1] [2]. 

• Choroba Leśniowskiego-Crohna – długość życia


Objawy choroby Leśniowskiego-Crohna

Choroba Leśniowskiego-Crohna zajmuje najczęściej końcowy odcinek jelita krętego (ileitis terminalis) [1]. Jak manifestuje się zespół Crohna? Objawy ogólne, które mogą wskazywać na chorobę to [2]: 

• biegunka; 
• bóle brzucha; 
• objawy pozajelitowe: ropne lub zgorzelinowe zapalenie skóry, symetryczne zapalenie stawów obwodowych, zapalenie stawów kręgosłupa, zapalenie tęczówki.

Natomiast nieswoiste objawy zespołu Leśniowskiego-Crohna to [1]: 

• gorączka; 
• osłabienie; 
• utrata masy ciała. 

Choroba Leśniowskiego-Crohna ma wieloletni, przewlekły przebieg i może dawać poważne powikłania. W sytuacji, gdy u pacjenta jest podejrzewana choroba Leśniowskiego-Crohna (pierwsze objawy to nawracające biegunki, silne bóle brzucha, gorączka oraz utrata masy ciała bez wyraźnej przyczyny), należy się zgłosić do lekarza rodzinnego lub internisty. Lekarz pierwszego kontaktu skieruje do specjalisty zajmującego się leczeniem chorób układu pokarmowego – gastroenterologa. Gdy zostanie wdrożone odpowiednie leczenie, zamiast udawać się każdorazowo po receptę na leki na wizytę stacjonarną, pacjent może skorzystać z wygodnego rozwiązania, jakim są recepty online. Dokument wystawiony przez lekarza przez Internet można zrealizować w każdej aptece.  



Przyczyny choroby Crohna 

Kiedy rozwija się zespół Crohna? Przyczyny nie są niestety dokładnie znane. Przypuszcza się, że na rozwój choroby Leśniowskiego-Crohna mają wpływ czynniki [1] [3]: 

• środowiskowe: wewnętrzne (flora bakteryjna, stres) i zewnętrzne (niewłaściwa dieta, palenie papierosów);
• genetyczne – badania dowiodły, że ryzyko wystąpienia choroby Crohna u potomstwa wynosi prawie 9% [1]. A jeśli obydwoje rodziców choruje na zespół Crohna, ryzyko to wzrasta do nawet 40% [3];
• immunologiczne – choroba Crohna rozwija się, gdy osób z predyspozycjami do jej wystąpienia dojdzie do upośledzenia mechanizmów odpowiedzi immunologicznej. 

Ponadto udowodniono, że ryzyko zachorowania na zespół Leśniowskiego Crohna jest większe u osób, które [3]: 

• jedzą za dużo czerwonego mięsa;
• sięgają po żywność wysoko przetworzoną, zawierającą sztuczne konserwanty i barwniki;
• spożywają w dużych ilościach cukier. 

Rozpoznanie choroby Leśniowskiego-Crohna – jakie badania niezbędne są do diagnozy choroby?

Jak rozpoznawana jest choroba Crohna? Diagnostyka opiera się na endoskopowej ocenie obrazu jelita z  pobraniem wycinków górnego i dolnego odcinka przewodu pokarmowego do badania histopatologicznego [1] [4]. W różnicowaniu pomocne są także tomografia komputerowa oraz badania laboratoryjne, takie jak [1]: 

• morfologia krwi; 
• oznaczenie stężenia białka C-reaktywnego (CRP). 

Leczenie choroby Leśniowskiego-Crohna

Jak zwalczana jest choroba Crohna? Leczenie polega w głównej mierze na farmakoterapii. Jeśli zespół Leśniowskiego-Crohna ma łagodny przebieg, pacjentowi przepisywane są [1]: 

• aminosalicylany (mesalazyna, gdy choroba zajęła jelito cienkie lub sulfasalazyna, gdy zmiany zapalne są zlokalizowane w obrębie jelita grubego);
• glikokortykosteroidy stosowane doustnie; 
• przeciwciała monoklonalne.

Gdy choroba Crohna ma ostrzejszy przebieg, stosuje się dożylnie glikokortykosteroidy, a także leki przeciwzapalne i immunosupresyjne. Natomiast w przypadku powikłań (niedrożność z cechami perforacji i zapalenia otrzewnej, krwawienie bez możliwości opanowania endoskopowego, rak lub dysplazja nabłonka gruczołowego, gwałtowny przebieg i brak reakcji na leczenie zachowawcze, wewnątrzbrzuszne ropnie, przetoki powodujące zespół złego wchłaniania) lekarz może podjąć decyzję o leczeniu chirurgicznym [1] [5]. 

Całkowite wyleczenie zespołu Leśniowskiego-Crohna jest niemożliwe, ze względu na skłonność do nawrotów. Osoby, które chorują przewlekle (powyżej 10 lat), należy monitorować w kierunku raka jelita grubego. Wskazane jest, aby co 2 lata była u nich wykonywana kolonoskopia [6].  Skuteczność leczenia choroby Lesniowskiego-Crohna zależy od współpracy pacjenta i lekarza. Jeśli chory chce polepszyć rokowania, powinien między innymi unikać palenia tytoniu [5]. Tymczasem osoby, u których w rodzinie występują nieswoiste choroby zapalne jelit, powinny w przypadku wystąpienia niepokojących objawów poddać się dokładnej diagnostyce.

Dieta a choroba Crohna 

W przebiegu zespołu Crohna występują często niedobory kwasu foliowego, żelaza i cynku. Z tego powodu dieta przy chorobie Crohna powinna być urozmaicona i bogata w wartościowe składniki odżywcze, minerały oraz witaminy. Dodatkowo pacjent powinien unikać produktów spożywczych, które powodują nasilenie dolegliwości gastrycznych, takich jak np. mleko i jego przetwory, pszenica, banany, jajka, pomidory, wino [1]. 

Jeśli u chorego na zespół Leśniowskiego-Crohna wystąpiło zwężenie jelita, dieta powinna być ubogoresztkowa – powinien on spożywać tylko tę żywność, która nie wpływa negatywnie na błonę śluzową przewodu pokarmowego. W takim przypadku należy unikać spożycia [7] [8]: 

• grubych makaronów;
• jajek gotowanych lub smażonych;
• mocnej kawy i herbaty;
• nabiału o zawartości tłuszczu powyżej 2%; 
• napojów alkoholowych; 
• napojów gazowanych;
• ostrych przypraw, takich jak chilli, curry, gorczyca, ocet, papryka lub pieprz;
• pełnoziarnistej mąki i pieczywa;
• suszonych owoców;
• tłustego mięsa i ryb;
• tłuszczów w postaci smalcu, boczku, słoniny lub margaryny;
• warzyw strączkowych;
• wyrobów cukierniczych. 

Choroba Leśniowskiego-Croha w czasie ciąży 

Czym grozi zachorowanie na chorobę Crohna w czasie ciąży? U kobiet z nieswoistymi chorobami zapalnymi jelit istnieje większe ryzyko wystąpienia powikłań położniczych, takich jak poród przedwczesny, niska waga urodzeniowa dziecka czy też poronienie. Natomiast nie zauważono związku pomiędzy nieswoistymi chorobami zapalnymi jelit i występowaniem u dziecka wad wrodzonych [9]. Jeśli kobieta z zespołem Leśniowskiego-Crohna jest prawidłowo leczona przez gastroenterologa i ginekologa, uda jej się bezpiecznie donieść ciążę [10]. 

U kobiet z nieswoistymi chorobami zapalnymi jelit ciąża powinna być planowana w okresie remisji. Dzięki temu szanse na poród zdrowego dziecka znacznie wzrastają [9]. Jeśli chodzi o wpływ leków na chorobę Crohna na ciążę, większość z nich jest bezpieczna lub wiąże się z niskim ryzykiem powikłań. Aby utrzymać chorobę w remisji, nie należy odstawiać stosowanych leków (z wyjątkiem metotreksatu) [11].  Jeśli u kobiety w ciąży dojdzie do rozwoju powikłań choroby Crohna, skutki mogą być bardzo poważne – wtedy lekarz może podjąć decyzje o zakończeniu ciąży poprzez cesarskie cięcie. Natomiast gdy zespół Crohna jest w remisji i brak powikłań, kobieta może rodzić naturalnie. 

Choroba Crohna – powikłania i rokowania 

Czym grozi choroba Crohna? Rokowania mogą być niepomyślne, gdy schorzenie toczy się w organizmie przez wiele lat, ponieważ nieleczony, zespół Crohna może doprowadzić do niedożywienia lub nawet skrajnego wyniszczenia organizmu [2]. Osoby, u których wystąpiło zaostrzenie schorzenia, np. wystąpiła niedrożność przewodu pokarmowego lub krwawienia bez wyraźnej przyczyny, powinny niezwłocznie zgłosić się do lekarza. 

Możliwe powikłania choroby Leśniowskiego-Crohna to [3] [4]: 

• amyloidoza;
• aseptyczna martwica kości;
• cukrzyca posterydowa;
• kamica nerkowa;
• kamica żółciowa;
• infekcyjne zapalenie stawów;
• nadkrzepliwość;
• niedokrwistość wtórna, wynikająca z niedoboru żelaza, kwasu foliowego oraz witaminy B12 w organizmie;
• obwodowa neuropatia;
• osteoporoza;
• ostre zapalenie trzustki polekowe;
• perforacje, przetoki i zwężenia w obrębie układu pokarmowego;
• polekowa niewydolność nerek;
• polineuropatia polekowa;
• stłuszczenie wątroby;
• szczeliny i przetoki odbytu;
• włóknienie płuc polekowe; 
• wysypki polekowe;
• zaburzenia przemiany materii;
• zaćma posterydowa;
• zakrzepica żylna;
• zapalenie osierdzia polekowe;
• zmiany skórne wynikające z niedoboru pierwiastków mineralnych i witamin; 
• zwężenie światła jelita i co za tym idzie, niedrożność przewodu pokarmowego. 

Długi czas trwania choroby u ponad połowy chorych wiąże się z koniecznością interwencji chirurgicznej [3]. Natomiast jeśli zespół Leśniowskiego-Crohna zajął znaczną część jelita grubego, powikłaniem choroby może być rak jelita grubego [1]. 

Bibliografia do artykułu:

1. https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/jelitogrube/65252,choroba-lesniowskiego-i-crohna
2. https://medycynapolska.pl/blog/artykul/choroba-lesniowskiego-crohna
3. https://j-elita.org.pl/
4. Podlaska M. et al. Nietypowa lokalizacja zmian w chorobie Leśniowskiego-Crohna u dziecka. Postępy Nauk Medycznych 4: 234-237 (2016)
5. Hebzda A. et al. Choroba Leśniowskiego-Crohna – diagnostyka i możliwości terapeutyczne. Medycyna po Dyplomie 12 (2020). 
6. Reguła J. Najważniejsza jest jakość działań i konsekwencja – nawet kosztem szybkości. Onkologia w Praktyce Klinicznej – wydanie specjalne (2011)
7. https://dietetycy.org.pl/dieta-ubogoresztkowa/
8. Kołodziej, G., Klasik-Ciszewska, S. Profilaktyka i terapia żywieniowa w chorobie wrzodowej żołądka. Medycyna Rodzinna 21(3): 245-251 (2018)
9. Kłopocka M. Leczenie nieswoistych chorób zapalnych jelit w czasie ciąży i karmienia. Gastroenterologia Kliniczna 7 (2): 41-45 (2015)
10. https://pulsmedycyny.pl/nieswoiste-zapalenie-jelita-a-ciaza-879831
11. https://dietetycy.org.pl/choroby-zapalne-jelit-a-ciaza/

Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?

Wypełnij formularz w 5 minut ➡️