Zapalenie tchawicy — przyczyny i objawy. Jak je leczyć?

Napisano 19.05.2023 | Medyczny Asystent | Czas czytania: 4 min.

Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?

Wypełnij formularz w 5 minut ➡️

Zapalenie tchawicy zaczyna się zwykle niewinnie, od dyskomfortu w obrębie gardła. Choroba może jednak szybko przerodzić się w poważne duszności, a nawet doprowadzić do niewydolności oddechowej. Jak się objawia? Na czym polega diagnostyka i leczenie? Odpowiadamy na te pytania.

Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?

Wypełnij formularz w 5 minut ➡️

Zapalenie tchawicy — czym jest?

Na górne drogi oddechowe u człowieka składają się: jama nosowa oraz gardło, tymczasem dolne drogi oddechowe to: krtań, tchawica oraz oskrzela razem z oskrzelikami [1]. Co to jest tchawica? Tak nazywa się narząd w kształcie rurki, rozgałęziający się w dolnej części, stanowiący przedłużenie krtani. Tchawica odpowiada za prawidłowy dopływ powietrza do płuc [1]. 

Zapalenie tchawicy oznacza stan zapalny w obrębie środkowego odcinka dolnych dróg oddechowych. Tego typu przypadłość rzadko rozwija się jako samodzielna, izolowana choroba, najczęściej zapalenie tchawicy stanowi następstwo zapalenia gardła, krtani lub oskrzeli [2] [3]. Wyróżniamy ostre oraz przewlekłe zapalenie tchawicy. W sytuacji rozpoznania obu tych stanów, konieczne jest jak najszybsze wdrożenie leczenia, aby uniknąć powikłań. Na szczęście usługi medyczne oferowane zdalnie, takie jak teleporada, czat z lekarzem czy e-recepta online  znacznie skracają czas oczekiwania na pomoc ze strony lekarza. 

Przyczyny zapalenia tchawicy

Zapalenie tchawicy u dziecka lub osoby dorosłej może wynikać z różnorodnych czynników. Do rozwoju stanu zapalnego mogą doprowadzić [2] [3]: 

  • infekcja bakteryjna, 
  • infekcja wirusowa,
  • niekorzystne czynniki środowiskowe (np. suche lub zanieczyszczenia powietrze, ekspozycja na dym papierosowy lub opary substancji chemicznych w miejscu pracy), 
  • powikłania po tracheostomii.

Zapalenie tchawicy może towarzyszyć także innym chorobom, np. laryngotracheobronchitis (LTB) lub błonicy [2]. 

Bakterie, które mogą odpowiadać za wywołanie stanu zapalnego w obrębie tchawicy to: Staphylococcus aureus (gronkowiec złocisty), Streptococcus pneumoniae (dwoinka zapalenia płuc), Streptococcus pyogenes (paciorkowiec beta-hemolizujący, czynnik etiologiczny między innymi anginy), Moraxella catarrhalis (bakteria Gram-ujemna, która powoduje zapalenie ucha środkowego u dzieci i zaostrzenie przewlekłej obturacyjnej choroby płuc u dorosłych) oraz Haemophilus influenzae (bakteria Gram-ujemna, która wywołuje głównie zakażenia układu oddechowego i zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych) [4] [5]. Natomiast, jeśli chodzi o wirusy, najczęściej za zapalenie tchawicy odpowiadają: wirus grypy, syncytialny wirus oddechowy (RSV), wirus paragrypy, wirus odry oraz enterowirus [5] [6] [7]. 

Objawy zapalenia tchawicy

Po czym rozpoznać zapalenie tchawicy? Objawy to najczęściej [2] [3]: 

  • ból zamostkowy (określany przez pacjentów czasami jako ból tchawicy przy dotyku), 
  • kaszel, najpierw suchy a później z obfitą plwociną, 
  • łagodna duszność wdechowo-wydechowa.

Dodatkowo w przebiegu zapalenia tchawicy może się pojawić zmieniony głos (jeśli doszło do zajęcia krtani), świszczący oddech, ból gardła oraz objawy ogólne: gorączka, nadmierne zmęczenie lub złe samopoczucie [2] [3]. Natomiast jeśli zapalenie tchawicy towarzyszy błonicy lub laryngotracheobronchitis (LTB), stan pacjenta może być ciężki, z nasilonymi dusznościami [2]. 

Jak wygląda diagnostyka i rozpoznanie zapalenia tchawicy?

Diagnoza zapalenia tchawicy jest stawiana na podstawie objawów klinicznych oraz wyników badania laryngologicznego [2] [3]. Lekarz może wykonać także laryngoskopię pośrednią oraz zlecić pobranie wymazu z gardła, badanie nasycenia krwi tlenem i badania obrazowe (RTG tchawicy oraz RTG klatki piersiowej) [2]. W przypadku wątpliwości dodatkowo wykonywane są badania endoskopowe, takie jak laryngoskopia oraz bronchoskopia [3]. 

Leczenie zapalenia tchawicy

Co robić, gdy zdiagnozowano zapalenie tchawicy? Leczenie zależy od przyczyny stanu zapalnego. Jeśli przyczyną jest infekcja bakteryjna, należy jak najszybciej wdrożyć antybiotykoterapię [2]. Natomiast gdy zdiagnozowano wirusowe zapalenie tchawicy, leczenie polega na łagodzeniu objawów za pomocą leków przeciwkaszlowych lub ułatwiających odkrztuszanie wydzieliny, leków przeciwgorączkowych oraz leków przeciwbólowych [8]. W niektórych przypadkach może być konieczna intubacja lub tymczasowa tracheostomia [2] [3], w zależności od stopnia upośledzenia funkcji oddechowych. 

Wspomagająco w leczeniu zapalenia tchawicy stosuje się [2]: 

  • doustne leki przeciwzapalne, 
  • inhalacje, celem nawilżenia błony śluzowej,
  • kortykosteroidy, po to, aby załagodzić obrzęki, 
  • syrop na zapalenie tchawicy, który zwiększa wydzielanie śluzu w drogach oddechowych, co ułatwia odkrztuszanie wydzieliny. 

Wskazane jest również, aby wdrożyć domowe sposoby na zapalenie tchawicy, takie jak [2] [8]: 

  • korzystanie z nawilżaczy powietrza, 
  • obfite nawadnianie doustne, 
  • rezygnacja z palenia papierosów,
  • unikanie wysiłku fizycznego, 
  • unikanie wziewnych czynników drażniących. 

Jak długo leczy się zapalenie tchawicy? Ile trwa okres, w którym obserwowane są nasilone objawy? Zazwyczaj czas leczenia wynosi kilka dni, maksymalnie do tygodnia, oczywiście pod warunkiem, że pacjent zastosował się do zaleceń lekarza. 

Zapalenie tchawicy czy można wychodzić na dwór

Przy okazji sposobów na zapalenie tchawicy warto wspomnieć o tym, że choroba sama w sobie nie stanowi wskazania do pozostawania w domu, należy mieć jednak na uwadze, że do zarażenia tchawicy dochodzi drogą kropelkową, zatem chory może zakażać innych. Z tego powodu lekarze zalecają, aby na czas leczenia unikać kontaktu z innymi osobami.

Dlaczego zapalenie tchawicy jest groźne?

Nieleczone zapalenie tchawicy jest niebezpieczne, ponieważ choroba ta może prowadzić do duszności, przerodzić się w zapalenie oskrzeli, a nawet przyczynić do niewydolności oddechowej [6] [7] [8]. 

W szczególności groźne są powikłania bakteryjnego zapalenia tchawicy, obejmują one między innymi [3]:

  • aspiracyjne zapalenie płuc, 
  • niedotlenienie organizmu, 
  • niedrożność dróg oddechowych, 
  • ostrą niewydolność oddechową, 
  • zespół ostrej niewydolności oddechowej.

Na ciężkie następstwa zapalenia tchawicy narażone są przede wszystkim małe dzieci oraz osoby z obniżoną odpornością [3]. 

Źródła:

  1. https://www.britannica.com/science/human-respiratory-system [dostęp: 19.10.2022 r.]
  2. https://otolaryngolodzy24.pl/blog/zapalenie-tchawicy/ [dostęp: 19.10.2022 r.]
  3. Burton LV, Lofgren DH, Silberman M. Bacterial Tracheitis. [Updated 2022 Sep 12]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470240/
  4. Tebruegge M, Pantazidou A, Thorburn K, Riordan A, Round J, De Munter C, Walters S, Curtis N. Bacterial tracheitis: a multi-centre perspective. Scand J Infect Dis. 2009;41(8):548-57. 
  5. Casazza G, Graham ME, Nelson D, Chaulk D, Sandweiss D, Meier J. Pediatric Bacterial Tracheitis-A Variable Entity: Case Series with Literature Review. Otolaryngol Head Neck Surg. 2019 Mar;160(3):546-549
  6. Al-Mutairi B, Kirk V. Bacterial tracheitis in children: Approach to diagnosis and treatment. Paediatr Child Health. 2004 Jan;9(1):25-30.
  7. Blot M, Bonniaud-Blot P, Favrolt N, Bonniaud P, Chavanet P, Piroth L. Update on childhood and adult infectious tracheitis. Med Mal Infect. 2017 Nov;47(7):443-452.
  8. http://mpl2.pl/zapalenie-tchawicy/ [dostęp: 19.10.2022 r.]

Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?

Wypełnij formularz w 5 minut ➡️

Informacje zawarte w dziale „Blog" serwisu NaszaRecepta.pl należy traktować jedynie jako informacyjno-edukacyjne. Treści te i porady w nich zawarte nie mogą w żadnym wypadku zastąpić bezpośredniego kontaktu z lekarzem i nie powinny być również uznawane za profesjonalną poradę medyczną. Wydawca serwisu NaszaRecepta nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystywanie porad z materiałów informacyjno-edukacyjnych bez wcześniejszej konsultacji ze specjalistą.