Troponina – co to jest? Kiedy się je bada i jakie są ich normy?

Troponiny to białka występujące w mięśniu sercowym. W wyniku uszkodzenia narząd uwalnia je do krwioobiegu. Lekarze mierzą stężenie troponiny sercowej, aby wykryć u pacjenta zawał serca. Jak wygląda badanie? Jakie są normy poziomu troponiny?

Troponina — co to za badanie?

Troponina to białka, które regulują siłę oraz szybkość skurczu mięśni poprzecznie prążkowanych — w mięśniach szkieletowych i mięśniu sercowym. Troponiny nie są obecne we krwi u osób zdrowych. Przedostają się do krwiobiegu w wyniku uszkodzenia komórek mięśnia sercowego np. podczas zawału i innych stanów prowadzących do martwicy tkanek serca. Poziom troponiny zwykle gwałtownie wzrasta w ciągu 3 do 12 godzin przy ataku serca, osiąga szczyt około 24 godzin po zawale i pozostaje podwyższony przez kilka następnych dni. Istnieją trzy typy troponin — C (TnC), T (TnT) oraz I (TnI), które odpowiadają za regulację skurczu mięśni. Rozróżnia się również tzw. troponiny sercowe: troponinę sercową T (cTnT) oraz troponinę sercową I (cTnI).

Po zaobserwowaniu u siebie symptomów ataku serca czy innych problemów z układem sercowo-naczyniowym warto zgłosić się na konsultację lekarską. Badanie poziomu troponiny sercowej we krwi pozwala lekarzom skuteczniej diagnozować zawał serca lub inne schorzenia związane z sercem i zapewniać natychmiastowe leczenie, które może obejmować działanie chirurgiczne czy farmakoterapię. Recepta online jest pomocnym świadczeniem medycznym, bo można ją zdobyć z domowego zacisza.

Troponina – zalecenia do badania

Najczęstszym zastosowaniem testów troponinowych jest diagnostyka (potwierdzenie lub wykluczenie) zawału serca. Pozwala również na monitorowanie skuteczności leczenia. Przede wszystkim badanie powinny wykonać osoby po zawale serca, z wadami wrodzonymi narządu, z przewlekłymi chorobami układu krążenia (np. chorobą wieńcową) czy z wysokim ciśnieniem tętniczym krwi.

Jednak każdy rodzaj uszkodzenia mięśnia sercowego może potencjalnie spowodować uwolnienie tej substancji chemicznej do krwioobiegu. Inne stany, które odpowiadają za wysoki poziom troponiny, obejmują:

• zapalenie mięśnia sercowego, 
• zapalenie osierdzia, 
• zapalenie wsierdzia, 
• przewlekłą chorobę nerek,
• zatorowość płucną (zakrzep krwi w płucach),
• zastoinową niewydolność serca,
• uraz serca (np. w wyniku operacji),
• choroby zastawek serca,
• nieregularne rytmy serca (arytmie),
• niewydolność nerek,
• niedoczynność tarczycy,
• posocznicę,
• ciężkie odparzenia,
• incydenty mózgowo-naczyniowe,
• zbyt dużo lub za bardzo intensywnie ćwiczenia,
• intensywne napięcia emocjonalne, takie jak smutek lub stres.

Główne objawy zawału serca to:

• ból lub dyskomfort w klatce piersiowej — większość ataków serca wiąże się z dyskomfortem w środkowej lub lewej części klatki piersiowej, który nieprzerwanie trwa dłużej niż kilka minut lub naprzemiennie ustępuje i powraca. Dyskomfort może przypominać niewygodny ucisk, kłucie czy ściskanie;
• uczucie osłabienia, zawroty głowy lub omdlenia;
• zimne poty;
• ból lub dyskomfort w szczęce, szyi lub plecach;
• ból lub dyskomfort w jednym lub obu ramionach;
• duszność czy niemożność złapania tchu.

Warto zaznaczyć, że symptomy różnią się w zależności od płci. Podobnie jak w przypadku mężczyzn, najczęstszym objawem zawału serca u kobiet jest dyskomfort lub ból w klatce piersiowej (dławica piersiowa). Ale kobiety mogą odczuwać inne objawy, które zazwyczaj są mniej związane z zawałem serca, takie jak duszność, nudności czy wymioty oraz ból pleców lub szczęki.

Trzeba jednak pamiętać, że w wyniku pojawienia się jakichkolwiek niepokojących dolegliwości, które mogą świadczyć o zawale serca, należy natychmiast zgłosić się do lekarza, a jeśli występują objawy nasilone — wezwać karetkę pogotowia.

Jak wyglądania badanie troponiny?

Badanie polega na pobraniu próbki krwi. Nie istnieją szczególne rekomendacje dotyczące przygotowania do procedury, niemniej zaleca się, żeby procedurę wykonać rano. Nie trzeba być na czczo. 

Następnie pobrany materiał zostaje poddany analizie w celu ustalenia zawartości troponiny. Jeśli poziom białka jest wyraźnie podwyższony, jest to wyraźny wskaźnik uszkodzenia serca. Często stosuje się również inne testy i metody diagnostyczne do zdiagnozowania zawału serca.

Powtarzanie badania troponiny jest powszechne, ponieważ porównywanie poziomów białka może pomóc lekarzom określić stopień uszkodzenia serca i prawdopodobne rokowanie w danym przypadku. Jak wspomniano wyżej, poziom troponiny I pozostaje wysoki przez około 5-7 dni po ataku serca, natomiast troponiny T utrzymuje się jeszcze dłużej i pozostanie wysoki nawet do trzech tygodni po zawale. W związku z tym badanie jest pomocne nawet na pewnym okresie od incydentu.

Badanie krwi troponiny – normy

Troponiny sercowe znajdują się we krwi w małych ilościach również u osób zdrowych. Górne granice normy wynoszą:

• troponina I (cTnI) – 0,014 μg/L,
• troponina T (cTnT) – od 0,009 do 0,4 μg/L.

Podwyższone stężenie troponiny to czerwona flaga, która musi zostać natychmiast zgłoszona specjaliście — im wyższy poziom troponiny, tym większe prawdopodobieństwo uszkodzenia serca. Poziom troponiny może wzrosnąć w ciągu 3 do 6 godzin po uszkodzeniu serca i może pozostać wysoki przez 10 do 21 dni.

Jaka jest cena badania troponiny?

Gdy pacjent trafi do szpitala czy innej placówki medycznej badanie jest wykonywane w ramach refundacji Narodowego Funduszu Zdrowia — bezpłatnie. Niemniej test można wykonać prywatnie, a wówczas koszt oznaczenia poziomu troponiny jest zależny od miejscowości, wybranej placówki medycznej i rodzaju białka. Cena badania troponiny T i I wynosi kilkadziesiąt złotych — zwykle waha się od 40 do 55 zł. 

Można również zakupić test paskowy, który pozwala szybko wykryć poziom troponiny w domowym zaciszu. Koszt jednego testu to wydatek od kilku do kilkunastu złotych, jednak zwykle warto zakupić zestaw kilku sztuk i wówczas cena jest wyższa.