Skurcze w podbrzuszu – co może je powodować? Czy można im zapobiegać?

Ból w dole brzucha ma wiele przyczyn. Może różnić się intensywnością w zależności od czynnika, który go wywołuje. Niektóre osoby odczuwają nagły, ostry ból brzucha na dole, podczas gdy inne doświadczają uczucia ciągnięcia w tym miejscu. W większości przypadków jest to coś nieszkodliwego, jak uwięziony gaz lub niestrawność. Czasami jednak bolesne skurcze mięśni brzucha mogą być objawem poważniejszego problemu. Jak poradzić sobie z dolegliwością?

Skurcze w podbrzuszu – jakie są ich objawy?

Ból brzucha ma wiele przyczyn i może obejmować rozmaite narządy. Podbrzusze to część, która znajduje się pod pępkiem, więc ból w tej części może obejmować dowolny organ znajdujący się między pępkiem a kością łonową. Przykładowo skurcze można odczuwać w jelitach czy w okolicy macicy.

Często ból w podbrzuszu nie jest symptomem poważnych dolegliwości. Jednak jeśli odczuwamy silne skurcze podbrzusza, które nie ustają albo nasilają się pomimo stosowania leczenia, musimy wybrać się do lekarza. Specjalista wykona odpowiednie badania, które pozwolą zdiagnozować podłoże dolegliwości. Wówczas możliwe będzie wdrożenie leczenia — często farmakoterapii. W sytuacjach uniemożliwiających wyjście z domu warto skorzystać z teleporady, a wystawiona przez lekarza recepta online pozwoli zakupić dany lek w każdej aptece na terenie Polski.

Leczenie pozwoli złagodzić objawy i wyleczyć stan wywołujący dolegliwości. Warto zaznaczyć, że skurcze w podbrzuszu mogą różnić się charakterystyką — od lekkich do silnych, od nagłych do utrzymujących się przez dłuższy czas, być bezbolesne, pojawiać się po prawej, lewej, dolnej czy górnej stronie podbrzusza, promieniować na inne części ciała czy skupiać się w jednym miejscu, a także pogarszać się podczas dotyku danego miejsca czy w trakcie wykonywania niektórych czynności. Można również odczuwać inne symptomy jak:

• nudności i wymioty,
• obrzęk brzucha,
• biegunka lub zaparcia,
• gorączka,
• dreszcze,
• utrata apetytu,
• odbijanie się,
• niemożność oddania gazu,
• krew w kale,
• wzdęcia,
• częste wypróżnienia,
• niemożność wypróżnienia,
• częstsza potrzeba oddawania moczu,
• krew w moczu (krwiomocz),
• nieprzyjemny zapach wydzieliny z pochwy czy prącia,
• zmianę konsystencji wydzieliny z pochwy albo prącia,
• odwodnienie,
• zawroty głowy,
• wzmożone poczucie zmęczenia.

Przyczyny skurczów mięśni brzucha

Wiele stanów może powodować ból brzucha. Ale główne przyczyny to:

• zakażenie,
• rozwój nieprawidłowych zmian,
• zapalenie,
• przeszkoda (blokada),
• zaburzenia jelitowe,
• choroby, które wpływają na narządy w jamie brzusznej,
• menstruacja.

Wśród problemów jelitowych, które są częstymi przyczynami skurczów w podbrzusza i gazów wymienia się zapalenie żołądka i jelit (grypa żołądkowa), refluks żołądkowy (gdy zawartość żołądka cofa się do przełyku, powodując zgagę i inne objawy), a także zatrucie pokarmowe (skurcze brzucha występują po zjedzeniu niewłaściwie przygotowanej czy zanieczyszczonej żywności oraz wypiciu skażonej wody).

Stany wpływające na układ pokarmowy mogą również powodować przewlekły ból brzucha. Najczęstsze to:

• choroba refluksowa przełyku (GERD),
• zespół jelita drażliwego lub okrężnica spastyczna (zaburzenie, które powoduje ból brzucha, skurcze i zmiany w wypróżnianiu),
• choroba Leśniowskiego-Crohna (choroba zapalna jelit),
• nietolerancja laktozy (niezdolność do trawienia laktozy — cukru znajdującego się w mleku i produktach mlecznych).

Zdarza się, że ból w jamie brzucha jest związany z chorobami rozmaitych narządów. Często występuje w wyniku pęknięcia narządu (jak wyrostek robaczkowy), powstawania zmian w strukturze organów (np. kamienie żółciowe) czy urazu wewnętrznego, a także w wyniku infekcji. Lokalizacja bólu w jamie brzusznej może być wskazówką co do jego przyczyny.

Ból uogólniony w całym jamie brzusznej (nie w jednym konkretnym obszarze) może wskazywać:

• chorobę Leśniowskiego-Crohna,
• zespół jelita drażliwego,
• zakażenie dróg moczowych,
• grypę jelitową.

Jeśli ból jest skupiony w dolnej części brzucha może świadczyć o:

• zapaleniu wyrostka robaczkowego,
• niedrożności jelit,
• ciąży pozamacicznej (ciąża występująca poza jamą macicy).

Ból w nadbrzuszu może być spowodowany przez:

• kamienie żółciowe,
• zawał serca,
• zapalenie wątroby,
• zapalenie płuc.

Ból w środkowej części brzucha może wynikać z:

• zapalenia wyrostka robaczkowego,
• nieżytu żołądka i jelit,
• mocznicy (nagromadzenie produktów przemiany materii we krwi).

Ból podbrzusza po lewej stronie jest często związany z uchyłkowatością jelita grubego i zapaleniem uchyłków okrężnicy. Uchyłki, które rozwijają się w ścianie okrężnicy, najczęściej występują w lewym dolnym rogu. Te zmiany stanowią świetne kryjówki dla bakterii i łatwo ulegają zakażeniu, powodując stany zapalne i ból.

Ból brzucha w prawym dolnym rogu może być związany z wyrostkiem robaczkowym, który rozgałęzia się na prawo od jelita grubego. Wyrostek robaczkowy może również pęknąć, rozprzestrzeniając infekcję do otrzewnej (zapalenie otrzewnej).

Możesz również odczuwać ból w dolnej części brzucha po jednej stronie, jeśli cierpi się na chorobę wpływającą na jeden jajnik lub jedną nerkę. Również zmiana, taka jak guz lub torbiel, może rozwinąć się jedynie po jednej stronie.

W przypadku dzieci nocne bóle brzucha i gazy mogą być przyczyną kolki niemowlęcej, zatrucia pokarmowego czy niestrawności.

Skurczowy ból brzucha u kobiety

Żeńskie narządy rozrodcze znajdują się w dolnej części brzucha i miednicy. Są one częstą przyczyną bólu w podbrzuszu. Czasami odróżnienie skurczów jelit od skurczów menstruacyjnych może być trudne, ponieważ oba narządy są tak blisko siebie. Chociaż niektóre bóle miesiączkowe są normalne, czasami mogą wskazywać na problem, taki jak:

• endometrioza,
• choroba zapalna miednicy mniejszej (PID),
• rozwój zmian chorobowych (np. mięśniaki macicy, guzki na jajnikach, torbiele jajników),
• rak (np. macicy, jajników).

U ciężarnych skurcze ciążowe są naturalne. Często opisuje się je jako uczucie ciągnięcia po jednej lub obu stronach brzucha. Te skurcze są spowodowane rozszerzaniem się macicy, aby zrobić miejsce dla rosnącego płodu. W większości przypadków łagodne skurcze na początku ciąży, które pojawiają się i znikają, są powszechne i nie stanowią powodu do niepokoju. W drugim trymestrze ciąży można odczuwać ból więzadła okrągłego macicy. Te skurcze mogą być ostre i kłujące lub przypominać tępy ból w podbrzuszu. W trzecim trymestrze, czyli pod koniec ciąży, kobiety często doświadczają skurczów Braxtona-Hicksa. 

Niemniej czasami skurcze ciążowe mogą być oznaką poważnego problemu. Z tego powodu należy natychmiast zadzwonić do lekarza, jeśli skurcze stają się bardziej intensywne, nie ustępują, pojawia się krwawienie z pochwy o niejasnej przyczynie, w wydzielinie z pochwy pojawiają się skrzepy, występuje gorączka, zawroty głowy czy utrata przytomności. Takie symptomy mogą świadczyć o rozwoju ciąży pozamacicznej czy poronieniu.

Jak leczyć i zapobiegać skurczowym bólom brzucha?

Łagodny ból brzucha może ustąpić bez leczenia. Na przykład, jeśli odczuwamy ból brzucha z powodu gazów lub wzdęć, można po prostu przeczekać. W niektórych przypadkach (np. skurczach jelit) pomocne będą domowe sposoby. Często wystarczy dużo odpoczynku i dbanie o odpowiednie nawodnienie. Herbaty ziołowe z roślin takich jak mięta pieprzowa, lukrecja czy imbir, mogą pomóc ukoić układ trawienny. Warto spożywać mdłe posiłki bez przypraw, które nie podrażnią jelit ani żołądka. Jeśli wywołane jedzeniem skurcze podbrzusza pojawiają się często możliwe, że należy zmienić dietę. Przydatne mogą również okazać się ciepłe okłady na bolące miejsce czy delikatne masaże.

Jeśli ból brzucha jest intensywny, związany z urazem czy nie ustępuje pomimo domowego leczenia, należy udać się do lekarza. Również gdy pojawiają się niżej wymienione objawy, zalecana jest natychmiastowa wizyta u specjalisty:

• krwawe stolce,
• krew w moczu (krwiomocz),
• wysoka gorączka,
• krwawe wymioty,
• uporczywe nudności lub wymioty,
• zażółcenie skóry lub oczu,
• obrzęk lub silna tkliwość brzucha,
• trudności w oddychaniu,
• przedłużające się zaparcia,
• pieczenie podczas oddawania moczu,
• utrata apetytu,
• niewyjaśniona utrata masy ciała.

Leczenie jest zależne od podłoża stanu. Często stosuje się farmakoterapię, jednak niektóre stany wymagają przeprowadzenia zabiegu chirurgicznego. Zaleca się również zmianę stylu życia, czyli spożywanie zdrowej diety, konsumowanie mniejszych posiłków, picie dużej ilości wody czy regularne ćwiczenia.