Pokrzywka stresowa – przyczyny i objawy. Co jeszcze może ją wywoływać?

Napisano 15.03.2023 | Medyczny Asystent | Czas czytania: 4 min.

Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?

Wypełnij formularz w 5 minut ➡️

Pokrzywka to choroba skóry najczęściej wywołana alergią lub przyjmowaniem określonych leków. A czym jest pokrzywka ze stresu? Na czym polega diagnostyka i leczenie wysypki na tle nerwowym? Odpowiadamy na te pytania w artykule.

Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?

Wypełnij formularz w 5 minut ➡️

Czym jest pokrzywka i jakie są jej rodzaje?

Pokrzywka to powszechna choroba skóry, której częstość występowania na całym świecie jest szacowana na 20% [1]. Mechanizm powstawania wysypki w postaci bąbli przypominających zmiany skórne powstające po kontakcie z pokrzywą, jest związany z aktywacją komórek tucznych skóry i uwalnianiem zmagazynowanej histaminy [2]. 

Pokrzywkę klasyfikuje się pod względem czasu trwania [2] [3]: 

  • pokrzywka ostra trwa mniej niż 6 tygodni, 
  • pokrzywka przewlekła trwa powyżej 6 tygodni. 

Natomiast w obrębie przewlekłej pokrzywki wyróżnia się dodatkowo [2]: 

  • pokrzywkę przewlekłą spontaniczną, która ma wysoki wskaźnik remisji i występuje częściej u kobiet. Przypuszcza się, że u podłoża tego typu pokrzywki leżą choroby autoimmunologiczne, zaburzenia hormonalne (pokrzywka hormonalna może mieć związek z chorą tarczycą lub zmianami, jakie zachodzą w organizmie pod wpływem menopauzy), choroby reumatyczne oraz choroby nowotworowe,
  • pokrzywkę przewlekłą indukowaną — do wystąpienia tego rodzaju pokrzywki prowadzą różne wyzwalacze, takie jak np. ekspozycja na zbyt wysoką lub za zimną temperaturę, alergeny, światło, woda czy też nadmierne pocenie się. 

Aby móc dokładniej określić rodzaj pokrzywki, niezbędna jest konsultacja z lekarzem. Pierwsza wizyta powinna odbyć się stacjonarnie, aby specjalista obejrzał zmiany skórne, natomiast kolejne mogą być już zdalne. Na odległość można zamawiać także przepisane przez lekarza leki — umożliwia to e-recepta.

Pokrzywka stresowa – przyczyny powstawania

Najczęstszą przyczyną pokrzywki ostrej jest alergia (wtedy jest to pokrzywka alergiczna), w wyniku użądlenia przez owada, po kontakcie z alergenem pokarmowym albo wziewnym lub po zastosowaniu niektórych leków [2] [3]. W przypadku pokrzywki przewlekłej spontanicznej często nie udaje się zidentyfikować czynnika odpowiedzialnego za wystąpienie zmian skórnych, natomiast pokrzywka indukowana jest spowodowana określonymi wyzwalaczami, takimi jak np. ekspozycja na światło słoneczne czy też przegrzanie organizmu [2]. Czynnikiem, który w szczególności może wywoływać pokrzywkę lub nasilać jej przebieg, jest stres [3] [4]. Udowodniono również, że z pokrzywką mogą mieć związek choroby psychiczne, takie jak np. nerwica [3].  

Pokrzywka na tle nerwowym – jak wygląda?

Jak wygląda pokrzywka stresowa? Objawy to przede wszystkim pojawienie się na skórze charakterystycznych, swędzących bąbli [3]. Zmiany skórne są lekko wypukłe i mogą zajmować większą powierzchnię skóry. Zazwyczaj wysypka ze stresu ustępuje tak samo szybko, jak się pojawia, warty odnotowania jest również fakt, że pokrzywką ze stresu nie można się zarazić. 

Pokrzywka nerwicowa zwykle nie jest bolesna, ale może powodować tzw. parestezje, czyli nieprzyjemne odczucie mrowienia lub drętwienia [3]. Inne objawy towarzyszące pokrzywce nerwicowej to [3]: 

  • dermatografizm — reakcja alergiczna w odpowiedzi na ucisk, potarcie lub zadrapanie,
  • obrzęk naczynioruchowy tkanek podskórnych, 
  • zaczerwienienie skóry, 

Natomiast jeśli poza wysypką na tle nerwowym, zauważono objawy, takie jak: duszności, kołatanie serca, nudności i wymioty, silne osłabienie, zawroty głowy, wskazane jest, aby jak najszybciej udać się do lekarza lub na pogotowie ratunkowe, ze względu na ryzyko wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego.

Pokrzywka cholinergiczna – do jakiego lekarza się zwrócić?

Specyficznym rodzajem pokrzywki ze stresu, ale nie na tle nerwicowym, jest pokrzywka cholinergiczna. To reakcja skóry na nagły wzrost temperatury ciała, np. po treningu lub gorącej kąpieli [5]. Jeśli pokrzywka pojawi się na całym ciele, może być niebezpieczna z uwagi na towarzyszący obrzęk naczynioruchowy i co za tym idzie, ryzyko zablokowania dróg oddechowych. W takiej sytuacji należy się udać w trybie pilnym do lekarza dermatologa lub alergologa. 

Pokrzywka stresowa – leczenie

W przypadku zauważenia pokrzywki alergicznej, pokrzywki nerwicowej lub o niejasnej przyczynie, zwykle w pierwszej kolejności zalecane jest przyjęcie leku przeciwhistaminowego, a w cięższych przypadkach — glikokortykosteroidu [3]. Leki przeciwhistaminowe blokują niektóre z działań histaminy, dzięki nim można załagodzić dokuczliwe objawy, takie jak świąd. Ich stosowanie może się jednak przyczynić do wystąpienia działań niepożądanych, w tym także takich, które będą utrudniać normalną aktywność życiową. W przypadku leków przeciwhistaminowych pierwszej generacji możliwe skutki uboczne to np. [6]: 

  • drżenia mięśniowe, 
  • otępienie, 
  • senność, 
  • suchość w jamie ustnej,
  • szumy uszne,
  • trudności w oddawaniu moczu,
  • zaburzenia koordynacji ruchowej, 
  • zaburzenia rytmu serca,
  • zaburzenia widzenia, 
  • zaburzenia ze strony układu pokarmowego, 
  • zawroty głowy.

Natomiast leki przeciwhistaminowe drugiej generacji są bezpieczne i nie powodują aż tylu działań niepożądanych. Wiele z nich jest zarejestrowanych jako produkty lecznicze przeznaczone dla osób dorosłych i dzieci [7]. 

Glikokortykosteroidy stosuje się w cięższych i opornych na leczenie przypadkach pokrzywki stresowej, jedynie krótkotrwale. Wynika to z dużego ryzyka wystąpienia skutków ubocznych, takich jak np. [8]: 

  • nadciśnienie tętnicze,
  • nieprawidłowa tolerancja glukozy,
  • obrzęki oraz przyrost masy ciała, 
  • osłabienie odporności, 
  • zaburzenia emocjonalne, 
  • zaćma,
  • zapalenie błony śluzowej żołądka lub wrzody żołądka, 
  • zmniejszenie stężenia potasu we krwi i co za tym idzie, zaburzenia rytmu serca.

Wyżej wymienione działania niepożądane dotyczą stosowania glikokortykosteroidów doustnie. Natomiast miejscowe glikokortykosteroidy wykorzystywane w leczeniu chorób skóry mogą dawać skutki uboczne, takie jak np.: [9]

  • alergia kontaktowa, 
  • przebarwienia, 
  • rozstępy,
  • ścieńczenie naskórka i skóry właściwej, 
  • teleangiektazje (pajączki naczyniowe), 
  • trądzik,
  • upośledzone gojenie się ran,
  • utrwalony rumień,
  • zanik tkanki podskórnej,
  • zapalenie mieszków włosowych,
  • zwiększona skłonność do zakażeń bakteryjnych, wirusowych, grzybiczych i pasożytniczych. 

Celem zidentyfikowania przyczyny pokrzywki oraz dobrania odpowiedniego leczenia lekarz może zlecić badania krwi i testy skórne. Natomiast w przypadku podejrzenia pokrzywki przewlekłej wykonywane są bardziej specjalistyczne badania, np. w kierunku chorób autoimmunologicznych lub związanych z tarczycą [3]. 

Jeśli chodzi o zalecenia ogólne, niezależnie od przyczyny pokrzywki, należy [3]: 

  • unikać czynnika, który wyzwala wysypkę, 
  • unikać czynników, które mogłyby nasilać przebieg pokrzywki (np. alkohol, zbyt forsowny wysiłek fizyczny lub niesteroidowe leki przeciwzapalne). 

Przy zastosowaniu się do zaleceń lekarza w większości przypadków zmiany pokrzywkowe ustępują bez żadnego leczenia. Natomiast jeśli u pacjenta wystąpiła w przeszłości reakcja anafilaktyczna albo miał miejsce silny obrzęk naczynioruchowy, lekarz może zalecić wyposażenie się w adrenalinę i w razie konieczności, jej zaaplikowanie [3].

Źródła:

  1. Lee, S. J. et al. Prevalence and risk factors of urticaria with a focus on chronic urticaria in children. Allergy Asthma Immunol. Res. 9, 212–219 (2017).
  2. Kolkhir, P., Giménez-Arnau, A.M., Kulthanan, K. et al. Urticaria. Nat Rev Dis Primers 8, 61 (2022). https://doi.org/10.1038/s41572-022-00389-z
  3. https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/choroby/58880,pokrzywka [dostęp: 02.12.2022 r.]
  4. https://pulsmedycyny.pl/jak-leczyc-pacjentow-z-przewlekla-pokrzywka-spontaniczna-csu-965874 [dostęp: 02.12.2022 r.]
  5. https://www.webmd.com/allergies/cholinergic-urticaria-facts [dostęp: 02.12.2022 r.]
  6. https://www.czytelniamedyczna.pl/1153,leki-przeciwhistaminowe-h1-stosowane-w-terapii-chorob-alergicznych.html [dostęp: 02.12.2022 r.]
  7. https://pulsmedycyny.pl/leki-przeciwhistaminowe-moga-byc-bezpieczne-933386 [dostęp: 02.12.2022 r.]
  8. https://www.mp.pl/pacjent/pochp/lekiileczenie/54239,glikokortykosteroidy-doustne [dostęp: 02.12.2022 r.]
  9. Kaszuba A., Pastuszka M., Kaszuba A. Miejscowe glikokortykosteroidy w leczeniu chorób skóry — zalecane standardy postępowania. Family Medicine Forum, 2009, 3(5), 347–358

Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?

Wypełnij formularz w 5 minut ➡️

Informacje zawarte w dziale „Blog" serwisu NaszaRecepta.pl należy traktować jedynie jako informacyjno-edukacyjne. Treści te i porady w nich zawarte nie mogą w żadnym wypadku zastąpić bezpośredniego kontaktu z lekarzem i nie powinny być również uznawane za profesjonalną poradę medyczną. Wydawca serwisu NaszaRecepta nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystywanie porad z materiałów informacyjno-edukacyjnych bez wcześniejszej konsultacji ze specjalistą.