Pocenie się w nocy – najczęstsze przyczyny

Pocenie się w nocy może wynikać ze zbyt wysokiej temperatury w sypialni. Jeśli jednak nadmierna potliwość w nocy pojawia się regularnie, warto się zastanowić, czy to nie pierwszy objaw jakiejś poważniejszej choroby. Podpowiadamy, co może powodować pocenie się w nocy oraz na czym polega diagnostyka i leczenie schorzeń, które manifestują się w ten sposób. 

Co może powodować pocenie się w nocy?

Jakie są najczęstsze przyczyny pocenia się w nocy? Należą do nich [1] [2] [3]:

• menopauza — charakterystycznym objawem kobiecej menopauzy są nie tylko uderzenia gorąca w ciągu dnia, ale również nadmierne pocenie w nocy,
• spożycie przed snem zbyt dużej ilości alkoholu lub kofeiny, 
• spożycie tuż przed snem pikantnych potraw, 
• stosowanie niektórych leków — przyjmowane sterydy, leki przeciwdepresyjne, leki przeciwbólowe, leki hormonalne lub opioidy mogą odpowiadać za nadmierne pocenie się w nocy, 
• zbyt wysoka temperatura w sypialni — potliwość nocna może wynikać z przegrzania organizmu.

Inne, bardziej poważne przyczyny nadmiernego pocenia w nocy to [1] [2] [3]:

• choroby nowotworowe — np. białaczka lub chłoniak, 
• gruźlica, 
• HIV, 
• niski poziom cukru we krwi (hipoglikemia),
• ropień płuca, 
• zaburzenia hormonalne, np. nadczynność tarczycy,
• zapalenie płuc.

Lekarze wyróżniają również idiopatyczną nadmierną potliwość, czyli nadmierne pocenie się w nocy bez jakiejkolwiek możliwej do zidentyfikowania przyczyny medycznej. 

W sytuacji, gdy zaobserwowano regularne nocne poty, aby się dowiedzieć, co oznacza nadmierne pocenie się w nocy, najlepiej skonsultować się z lekarzem. Rozmowa ze specjalistą może się odbyć w formie zdalnej — wystarczy w tym celu umówić się na teleporadę lub e-wizytę przez Internet. Jeśli po zidentyfikowaniu przyczyny pocenia się w nocy konieczna będzie farmakoterapia, opakowania leków można kupować bez konieczności osobistego stawiania się u lekarza, pomoże w tym recepta online.

Pocenie się w nocy – objawy towarzyszące a diagnostyka

Jak odkryć, co powoduje nadmierną potliwość w nocy? Przyczyny w postaci poważniejszej choroby można zidentyfikować po przeprowadzeniu wnikliwej analizy pozostałych objawów klinicznych oraz wykonaniu odpowiednich badań zleconych przez lekarza.

Choroby nowotworowe

Gdy regularnie pojawiają się poty w nocy, przyczyny, które należy wykluczyć to choroby nowotworowe takie jak białaczka lub chłoniak. Białaczka może się rozwinąć w wyniku działania czynników genetycznych i środowiskowych, do wystąpienia choroby predysponują np. mutacje genetyczne: CEBPA, DDX41, RUNX1, ETV6, GATA2 [4]. Udowodniono również, że czynnikiem rozwoju białaczki jest narażenie na promieniowanie jonizujące oraz benzen [4]. Poza nadmiernym poceniem się w nocy charakterystyczne objawy białaczki to także: bladość skóry, osłabiona odporność i w efekcie większa podatność na infekcje, wybroczyny na skórze oraz zmniejszona tolerancja wysiłku [4]. Do postawienia diagnozy konieczne jest badanie szpiku kostnego, dodatkowo zlecane są również badania immunologiczne oraz genetyczne, dzięki którym można zidentyfikować niektóre czynniki ryzyka oraz rokownicze [4]. 

Chłoniak Hodgkina (złośliwy nowotwór układu chłonnego) także może objawiać się poprzez wzmożoną potliwość w nocy. Dodatkowe objawy, które mogą wskazywać na chłoniaka to: gorączka, nadmierna męczliwość, osłabienie oraz utrata masy ciała [5]. Dokładne przyczyny tej choroby nowotworowej nie zostały dokładnie poznane, przypuszcza się, że ryzyko jej wystąpienia zwiększają: zakażenie wirusowe, ekspozycja na promieniowanie jonizujące oraz stan zmniejszonej odporności (np. w przebiegu HIV) [5]. Rozpoznanie chłoniaka Hodgkina jest stawiane na podstawie wyniku badania histopatologicznego, natomiast stan zaawansowania choroby można ocenić na podstawie wyników badań obrazowych takich jak np. PET [5].

Gruźlica

Poważna choroba zakaźna, gruźlica, także może odpowiadać za pocenie się w nocy. Co to znaczy poważna? Gruźlicę wywołuje kilka gatunków prątków (Mycobacterium tuberculosis, Mycobacterium bovis i Mycobacterium africanum), schorzenie to jest bardzo podstępne i w większości przypadków zostaje rozpoznane za późno [6]. Według statystyk WHO w 2020 roku na gruźlicę zmarło 1,5 milionów osób [7] — liczba zgonów z powodu gruźlicy była mniejsza niż liczba zgonów z powodu COVID-19, ale za to przewyższyła ona odsetek śmierci z powodu HIV/AIDS.

Jakie jeszcze objawy mogą wskazywać na gruźlicę? Poza nocnymi potami u chorego mogą wystąpić również: przewlekły kaszel (jeśli zostały zajęte płuca), stan podgorączkowy, utrata masy ciała, złe samopoczucie [6]. Rozpoznanie jest stawiane na podstawie rozmazu plwociny chorego, natomiast stopień zaawansowania choroby można ocenić po wykonaniu badań obrazowych (RTG klatki piersiowej, tomografia komputerowa klatki piersiowej), badania wydzielania interferonu gamma oraz próby tuberkulinowej [6]. 

HIV

Pocenie się w nocy jest charakterystyczne również dla infekcji HIV (ludzkim wirusem nabytego niedoboru odporności) [8]. Zakażenie jest możliwe przez krew, w wyniku kontaktów seksualnych, a także w ciąży, podczas porodu albo w trakcie karmienia piersią [8]. W fazie ostrej choroby retrowirusowej u zakażonej osoby można zauważyć symptomy takie jak: bóle głowy, bóle mięśniowo-stawowe, bóle brzucha i biegunki, gorączka, nudności, wysypka grudkowo-plamista, powiększenie węzłów chłonnych oraz utrata apetytu [8]. Dla stadium objawowego zakażenia HIV typowy jest między innymi półpasiec, a także postępujące infekcje bakteryjne i grzybicze, natomiast  pełnoobjawowy AIDS manifestuje się licznymi infekcjami rozsianymi po całym organizmie oraz ogólnym wyniszczeniem. Nieleczone zakażenie HIV skutkuje zgonem w ciągu 8–10 lat, chorobę diagnozuje się poprzez wykonania badania w kierunku HIV wykonywanego na postawie próbki krwi żylnej [8].

Niski poziom cukru we krwi (hipoglikemia)

Za pocenie się w nocy może odpowiadać również hipoglikemia, czyli niski poziom cukru we krwi (inaczej niedocukrzenie). Przy łagodnej hipoglikemii wystarczy spożyć jakiś pokarm z cukrem lub wypić posłodzony napój, natomiast ciężka hipoglikemia może poskutkować pogorszeniem czynności poznawczych, a nawet utratą przytomności [9]. Poza nadmierną potliwością inne symptomy hipoglikemii to także: ból głowy, drżenie rąk, kołatanie serca, mrowienie wokół ust, nudności, uczucie niepokoju, uczucie wilczego głowy, zaburzenia mowy, zaburzenia koncentracji, zaburzenia widzenia [9]. Diagnostyka opiera się o oznaczenie glikemii.

Ropień płuca

Nadmierne pocenie się w nocy może stanowić także objaw ropnia płuca, stanowiącego efekt powikłania bakteryjnego zapalenia płuc [10]. Choroba ta daje również inne niepokojące symptomy jak: ból w klatce piersiowej, gorączka, kaszel z wykrztuszaniem ropnej plwociny czy uczucie duszności [10]. Powikłania mogą być bardzo poważne, dlatego przy podejrzeniu ropnia płuca należy jak najszybciej zasięgnąć porady lekarskiej, a także wykonać zlecone przez lekarza badania diagnostyczne (badania laboratoryjne krwi, rentgen klatki piersiowej, analiza bakteriologiczna plwociny). 

Zaburzenia hormonalne, np. nadczynność tarczycy

Zaburzenia endokrynologiczne, a konkretnie nadczynność tarczycy to kolejna możliwa przyczyna nadmiernej potliwości nocnej. Zaburzenie polega na zbyt dużej produkcji hormonów tarczycy w stosunku do potrzeb organizmu [11]. W rezultacie dochodzi do wystąpienia wielu różnych niepokojących objawów — nie tylko wzmożonej potliwości, ale także: przyspieszenia czynności serca, chudnięcia, wypadania włosów, zaburzeń miesiączkowania czy też zaburzeń zachowania [11]. Rozpoznanie jest stawiane na podstawie wyników badań hormonalnych, pomocniczo mogą być zlecone także: badanie USG tarczycy, analiza przeciwciał przeciwtarczycowych w surowicy, biopsja tarczycy lub scyntygrafia tarczycy [11].

Zapalenie płuc

Poty, bóle mięśniowe, duszności, dreszcze, kaszel z odkrztuszaniem, a także temperatura ciała powyżej 38°C mogą wskazywać na zapalenie płuc. Choroba ta jest szczególnie częsta u osób w starszym wieku, palących, z osłabioną odpornością, a także chorujących na przewlekłą niewydolność serca, przewlekłą obturacyjną chorobę płuc lub cukrzycę [12]. Nieleczone, zapalenie płuc może doprowadzić do niewydolności oddechowej, a także powikłań takich jak ropień płuc czy też ropniak opłucnej. Rozpoznanie opiera się na objawach podmiotowych, przedmiotowych i radiologicznych (RTG klatki piersiowej) [12]. 

Leczenie nocnych potów

Co stosować na obfite pocenie w nocy? To zależy od przyczyny odpowiedzialnej za ten objaw. Przykładowo, jeśli za nadmierną potliwość w nocy odpowiada menopauza, zalecane jest unikanie czynników, które mogą nasilać jej objawy (takich jak np. spożywanie alkoholu lub przegrzewanie organizmu [3]. Tymczasem gdy potliwość wynika z hipoglikemii, zalecane są: częste oznaczanie glikemii, unikanie spożywania alkoholu oraz przestrzeganie zaleceń związanych z dietą i przyjmowaniem leków [9]. 

Nadczynność tarczycy, która również może odpowiadać za nadmierne pocenie się w nocy, leczy się poprzez stosowanie leków, które zmniejszają produkcję hormonów tarczycy, terapię jodem oraz, w cięższych przypadkach, leczenie operacyjne [11]. Tymczasem gruźlica wymaga wdrożenia intensywnego leczenia przeciwprątkowego na oddziale szpitalnym [6]. 

W przypadku, gdy potliwość wynika z bardziej prozaicznych przyczyn, lekarz może zalecić także zmianę nawyków związanych ze snem [13]: 

• otwieranie okna w sypialni na noc, 
• wymianę materaca na nowszy model, który będzie zapobiegać zatrzymywaniu ciepła, 
• ubieranie na noc piżamy wykonanej z lekkiego, oddychającego materiału, 
• unikanie spożywania przed snem pikantnych potraw, alkoholu oraz kofeiny.

A co, jeśli chodzi o poważniejsze choroby, takie jak białaczka, chłoniak Hodgkina czy też HIV? W przypadku białaczki leczenie polega przede wszystkim na chemioterapii wielolekowej, przy czym schemat postępowania jest dobierany w zależności od grupy ryzyka białaczki, stanu pacjenta, a także odpowiedzi na leczenie [4]. W leczeniu chłoniaka Hodgkina również najważniejszą rolę odgrywają: chemioterapia oraz radioterapia, czasami może być konieczne także przeszczepienie szpiku kostnego [5]. Natomiast wykrycie zakażenia HIV wymaga wdrożenia kombinowanej terapii antyretrowirusowej. Jej celem jest zahamowanie namnażania się wirusa i co za tym idzie, spowolnienie postępu choroby oraz przedłużenie i poprawa jakości życia [8]. Leczenie musi być kontynuowane nieprzerwanie do końca życia chorego.