Napięte mięśnie karku – objawy. Co je załagodzi?

Przykurcz mięśni karku i szyi może wynikać zarówno z błahych przyczyn (np. spania w niewygodnej pozycji), jak i poważniejszych chorób. Podpowiadamy, o czym jeszcze może świadczyć napięcie mięśni szyi, do jakiego lekarza się zgłosić z takim objawem oraz na czym polega leczenie.

Jak rozpoznać objawy napiętych mięśni karku?

Napięte mięśnie karku dają dość charakterystyczne objawy: szyja jest sztywna i poruszanie nią wywołuje ból. Osoba ze spiętymi mięśniami karku ma problemy z obracaniem głowy na bok i zwykle w tym celu obraca całe ciało, ponieważ w przeciwnym wypadku odczuwany jest ostry ból [1]. W takiej sytuacji znacznie utrudnione lub nawet niemożliwe jest np. prowadzenie samochodu. 

W większości przypadków przykurcz mięśni karku i szyi ustępuje samoistnie w ciągu kilku dni. Jeśli tak się nie dzieje, może być konieczna konsultacja u lekarza, najpierw ogólnego, później specjalisty, który zidentyfikuje przyczynę sztywności karku. Gdy konieczna jest farmakoterapia, pomoże recepta online – z pomocą tego rozwiązania można bowiem uzyskać receptę na potrzebne leki w ciągu kilku minut, bez oczekiwania w kolejkach do lekarzy.

Co może powodować napięcie mięśni karku?

Najczęstszą przyczyną przykurczu mięśni karku jest nadwyrężenie mięśni lub skręcenie tkanek miękkich, np. wskutek spania w niewygodnej pozycji lub wynikające z urazu sportowego [1]. Za napięte mięśnie karku mogą odpowiadać także nieprawidłowe nawyki, np. długotrwałe przebywanie w nieprawidłowej pozycji podczas pracy przy komputerze albo prowadzenie długiej rozmowy telefonicznej z telefonem umieszczonym pomiędzy szyją i ramieniem [1]. 

Jak samemu zwalczyć objawy napiętych mięśni karku?

Jak załagodzić napięcie mięśni szyi? Objawy ustępują zwykle samoistnie w ciągu kilku dni, ale aby tak się stało, konieczny jest odpoczynek i unikanie nadwyrężania szyi oraz karku. Pomocniczo można zastosować także [2] [3]: 

• ćwiczenia rozciągające (opracowane przez fizjoterapeutę),
• leki przeciwbólowe dostępne bez recepty, takie jak ibuprofen czy naproksen,
• masaż, 
• okłady z lodu (największe korzyści przynosi stosowanie okładów w ciągu pierwszych 24-48 godzin od zauważenia problemu), naprzemiennie z okładami z lodu można stosować także kompresy, które poprawiają krążenie krwi, 
• relaksująca kąpiel w soli Epsom,
• zmiana pozycji podczas snu poprzez zastosowanie specjalnej poduszki ortopedycznej.

Jeśli minęło kilka dni i nadal utrzymuje się sztywność karku, objawy warto skonsultować z lekarzem, ponieważ mogą one świadczyć o poważniejszej chorobie. W szczególności pilnej wizyty u lekarza wymagają objawy dodatkowe, takie jak [2]:

• ból głowy,
• gorączka, 
• nadmierna senność,
• nudności lub wymioty, 
• problemy z poruszaniem się, 
• utrata masy ciała.

Leczenie długookresowych problemów z napiętym karkiem

Długotrwale napięte mięśnie szyi mogą wymagać bardziej profesjonalnych metod leczenia, takich jak np. [4] [5]: 

• fizjoterapia — specjalista może opracować dla pacjenta program ćwiczeń specjalnie ukierunkowany na mięśnie szyi i karku, początkowo muszą one być wykonywane wyłącznie pod okiem fizjoterapeuty,
• farmakoterapia — spięte mięśnie karku rzadko wymagają przepisania leków, zwykle wystarczą preparaty dostępne bez recepty. W wyjątkowych sytuacjach lekarz może zadecydować o krótkotrwałym stosowaniu leków zwiotczających mięśnie, celem załagodzenia dolegliwości bólowych lub wykonaniu zastrzyku sterydowego do mięśni szyi,
• TENS (przezskórna elektryczna stymulacja nerwów) — zabieg ten wykorzystuje się wspomagająco w leczeniu zespołów bólowych narządu ruchu oraz do stymulacji włókien mięśniowych i poprawy krążenia,
• terapia manualna — profesjonalny masaż wykonany przez fizjoterapeutę lub osteopatę pomoże w załagodzeniu bolesnych dolegliwości oraz zwiększeniu zakresu ruchomości szyi.

Napięte mięśnie karku – objaw przy innych chorobach

Powyżej wymieniono najczęstsze przyczyny spiętych mięśni karku. Tymczasem dolegliwość ta może stanowić również objaw innych, poważniejszych chorób. Napięte mięśnie szyi lub karku mogą świadczyć także o [1]: 

• chorobie zwyrodnieniowej kręgosłupa szyjnego, 
• dyskopatii w odcinku szyjnym kręgosłupa,
• guzie mózgu, 
• przepuklinie dysku szyjnego,
• zaburzeniu neurologicznym — dystonii szyjnej,
• zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych,
• zwężeniu kanału kręgowego.

Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa szyjnego 

Gdy pacjent ma trudności w obróceniu głowy, a także odczuwa sztywność karku, objawy te mogą wskazywać na chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa szyjnego. Schorzenie rozwija się wraz z wiekiem, a także w zależności od przebytych urazów szyi [6]. Leczenie opiera się przede wszystkim na fizjoterapii, lekarz może zadecydować również o przepisaniu leków zwiotczających mięśnie lub zastrzyków steroidowych. Natomiast gdy choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa szyjnego jest zaawansowana na tyle, że uniemożliwia normalne funkcjonowanie, pacjent może zostać skierowany na operację [6].

Dyskopatia w odcinku szyjnym kręgosłupa

Bolesny przykurcz mięśni karku i szyi, ograniczający możliwość poruszania szyją, promieniujący do kończyn górnych, w kierunku potylicy lub żuchwy, może świadczyć o dyskopatii w odcinku szyjnym kręgosłupa [7]. Jeśli dolegliwości bólowe nie ustępują po odpoczynku, okładach ani przyjęciu leków przeciwbólowych dostępnych bez recepty, konieczna jest wizyta u lekarza, najlepiej ortopedy, neurologa lub neurochirurga. Leczenie może się opierać o farmakoterapię, regularnie powtarzaną fizjoterapię, a także, w przypadku braku poprawy zdrowia — metody operacyjne (usunięciu fragmentu dysku, który powoduje problem i wszczepienie w jego miejsce implantu) [7].

Guz mózgu

Napięte mięśnie szyi lub karku o niejasnej przyczynie, wraz z towarzyszącymi objawami, takimi jak: bóle głowy, nudności, osłabienie sprawności umysłowej czy też napady padaczkowe, mogą świadczyć o raku [8].  Celem postawienia rozpoznania pacjent jest wtedy kierowany na badania neurologiczne, badanie dna oka, a także badania obrazowe, takie jak np. rezonans magnetyczny głowy, czy też badanie PET [8]. Natomiast leczenie guza mózgu łączy w sobie metody zachowawcze i zabiegowe, które dopasowuje się w zależności od rodzaju nowotworu [9]. W szczególności życie pacjenta może wydłużyć szybka interwencja chirurgiczna — częściowe lub radykalne usunięcie guza mózgu [9]. 

Przepuklina dysku szyjnego

Przykurcz mięśni karku i szyi, wraz z towarzyszącym bólem pleców, który nie mija po odpoczynku oraz migrenami, może oznaczać przepuklinę. W takiej sytuacji pacjent jest odsyłany do lekarza neurologa lub neurochirurga, celem wykonania niezbędnych badań diagnostycznych — RTG oraz rezonansu magnetycznego [10]. Leczenie ma na początku zwykle charakter zachowawczy i nieoperacyjny — pacjent powinien prowadzić oszczędzający tryb życia oraz stosować niesteroidowe leki przeciwzapalne, zalecona może zostać także fizjoterapia [11]. Natomiast gdy te metody nie przyniosą spodziewanych efektów, wdrażane jest leczenie operacyjne a po nim, odpowiednie postępowanie. Czas powrotu do normalnego funkcjonowania (obowiązków zawodowych, prowadzenia samochodu czy też uprawiania sportu) jest ustalany indywidualnie dla każdego przypadku [11]. 

Dystonia szyjna

Dystonia oznacza mimowolne wyginanie i skręcanie różnych części ciała, czego efektem jest nienaturalna postawa ciała [12]. Dystonia pierwotna jest zwykle uwarunkowana genetycznie, natomiast dystonia wtórna może się rozwinąć w wyniku uszkodzeń układu nerwowego (np. po urazie lub zatruciu toksycznymi substancjami), a także w rezultacie długotrwałego powtarzania określonej czynności (np. przez pisarzy lub pianistów) [12]. Jednym z pierwszych objawów dystonii szyjnej są spięte mięśnie karku oraz trudności w utrzymaniu głowy w prawidłowej pozycji. Natomiast leczenie jest zależne od przyczyny dystonii i, jeśli choroba przybiera ciężką postać, może wymagać wykonania operacji neurochirurgicznej [12]. 

Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

Gdy wystąpiły bóle głowy niejasnego pochodzenia, gorączka oraz sztywność karku, objawy te mogą wskazywać na zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, bakteryjne lub wirusowe [13] [14]. W pierwszym przypadku konieczna jest hospitalizacja i zastosowanie antybiotyków drogą dożylną oraz leczenie objawowe (w tym między innymi wyrównanie zaburzeń elektrolitowych, leczenie przeciwobrzękowe, przeciwgorączkowe, przeciwbólowe i przeciwzapalne [13]. Wirusowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych także wymaga hospitalizacji, ale w tym przypadku nie stosuje się antybiotykoterapii, lecz leki przeciwwirusowe podawane dożylnie. Podobnie jak przy bakteryjnym zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych stosuje się również leczenie objawowe [14]. 

Zwężenie kanału kręgowego

U starszych osób częste są: silne bóle kończyn dolnych, drętwienia oraz napięcie mięśni szyi, objawy te mogą wskazywać na zwężenie kanału kręgowego. Po wykonaniu diagnostyki obrazowej pacjent jest najczęściej kierowany na zabieg mikrodekompresji mikroskopowej lub mikrodekompresjii endoskopowej, wykonywany w znieczuleniu ogólnym [15]. Powrót do normalnej aktywności następuje zwykle po kilku tygodniach od operacji, w zależności od tego, czy pacjent przestrzega zaleceń lekarza.