Jak rozpoznać zapalenie migdałków? Kiedy konieczne jest ich wycięcie?

Zapalenie migdałków nie zawsze wymaga wdrożenia antybiotykoterapii. Wszystko zależy od tego, co przyczyniło się do wywołania stanu zapalnego. Na czym polega diagnostyka zapalenia migdałków? Kiedy konieczne jest ich wycięcie? Jak wygląda leczenie i profilaktyka? Odpowiadamy na te pytania w niniejszym artykule.

Charakterystyka zapalenia migdałków

Zapalenie migdałków – tak najczęściej określany jest ból gardła, któremu towarzyszą dodatkowe objawy stanu zapalnego, takie jak np. powiększenie węzłów chłonnych podżuchwowych czy też stan podgorączkowy. Jeśli dolegliwość utrzymuje się powyżej 3 miesięcy, mowa o przewlekłym zapaleniu migdałków [1]. Tymczasem gdy silny ból gardła pojawia się nagle i towarzyszą mu objawy grypopodobne, utrudnione przełykanie, a także otalgia (bol ucha bez choroby ucha), mowa o ostrym zapaleniu gardła i migdałków, czyli anginie [2]. 

• Trzeci migdał u dorosłych – w jaki sposób się objawia?
• Ból migdałków – jak sobie z nim poradzić?
• Opuchnięte migdałki — co oznaczają? Przyczyny, leczenie

Rodzaje zapalenia migdałków 

Zapalenie migdałków dzieli się na różne rodzaje, w zależności od tego, co spowodowało stan zapalny. Co może wywołać zapalenie migdałków? Przyczyny wymieniane w literaturze naukowej to [1] [2]: 

• infekcja wirusowa (zakażenie rynowirusami, koronawirusami, wirusami RS, wirusami paragrypy, wirusami Epsteina i Barr, cytomegalowirusem, adenowirusem, wirusem Herpes simplex lub enterowirusami);
• infekcja bakteryjna (najczęstszym czynnikiem etiologicznym jest paciorkowiec Streptococcus pyogenes, zapalenie migdałków mogą wywołać także Arcanobacterium haemolyticum oraz Mycoplasma pneumoniae). 

Ponieważ objawy przewlekłego zapalenia migdałków są mało specyficzne, w sytuacji, gdy u dziecka lub osoby dorosłej wystąpił silny ból gardła, należy się udać do lekarza laryngologa. Po odkryciu przyczyny zapalenia migdałków lekarz wdroży odpowiednie dla danego przypadku leczenie. W trakcie trwania kuracji chory nie musi udawać się każdorazowo po receptę na wizytę stacjonarną do specjalisty. Aby uzyskać nowe opakowanie leków, wystarczy skorzystać z wygodnego rozwiązania, jakim jest recepta przez internet. Dokument ten jest tak samo pełnoprawny jak klasyczna recepta. 

Objawy zapalenia migdałków

Jak rozpoznać zapalenie migdałków? Objawy zapalenia migdałków podniebiennych są zwykle mało specyficzne. U chorego mogą wystąpić [1]: 

• nasilony ból gardła; 
• powiększenie węzłów chłonnych podżuchwowych; 
• przykry zapach z ust;
• stan podgorączkowy;
• uczucie dyskomfortu podczas przełykania śliny; 
• uczucie dyskomfortu lub nawet ból podczas spożywania pokarmów i napojów;
• zaleganie wydzieliny w migdałkach. 

Jeśli chodzi o przebieg bakteryjnych infekcji migdałków, jest on cięższy i dłuższy niż w przypadku infekcji wirusowych [1]. Początek choroby jest zazwyczaj nagły i wiąże się z silnym bólem, który promieniuje do uszu. Dodatkowo zapaleniu migdałków towarzyszą objawy grypopodobne, takie jak wysoka gorączka, bóle głowy, ogólne osłabienie, powiększenie węzłów chłonnych czy też dreszcze. 

Diagnostyka – jak rozpoznać zapalenie migdałków 

Rozpoznanie zapalenia migdałków jest ustalane po wnikliwej analizie zgłoszonych przez pacjenta dolegliwości. Istotną rolę w diagnostyce odgrywa badanie wziernikowe, jego wykonanie pozwala bowiem na obserwację łuków podniebiennych, migdałków oraz węzłów chłonnych podżuchwowych [1].  Badania, które dodatkowo może wykonać lekarz laryngolog, aby określić przyczynę infekcji migdałków, to [3]:  

• badanie nosogardła za pomocą fiberoskopu;
• rynoskopia tylna; 
• RTG nosogardła. 

Zapalenie migdałków – leczenie. Jak przebiega?

Co stosować na zapalenie migdałków? Leczenie przy mało nasilonych dolegliwościach ma charakter objawowy – choremu są przepisywane doustne lub miejscowe leki przeciwbólowe. Dopiero gdy zapalenie migdałków ma zaostrzony charakter, stosowana jest antybiotykoterapia lub leczenie immunostymulujące [1]. W przypadku dalszego braku poprawy metodą ostateczną jest chirurgiczne wycięcie migdałków. 

Jak przyspieszyć czas zwalczenia zapalenia migdałków? Leczenie domowe może w tym pomóc – skuteczność terapii zwiększy stosowanie się do zaleceń lekarza – popijanie często ciepłych płynów, płukanie gardła roztworem soli kuchennej (w odpowiedniej proporcji) oraz unikanie czynników drażniących, takich jak np. dym z papierosów. 

Co może przepisać lekarz na zapalenie migdałków? Lekiem pierwszego rzutu w leczeniu ostrego bakteryjnego zapalenia migdałków jest fenoksymetylpenicylina stosowana doustnie [4]. Lek należy przyjmować przez 10 dni, w przeciwnym razie może dojść do nawrotu choroby. W przypadku uczulenia na penicyliny zalecane jest zastosowanie cefalosporyn o wąskim spektrum działania [2].

Co zrobić w sytuacji, gdy po zakończonym leczeniu doszło do nawrotu bakteryjnego zapalenia migdałków? Leki rekomendowane w tym przypadku to [2] [4]: 

• benzylpenicylina benzatynowa; 
• cefadroksyl; 
• klindamycyna.

Należy także rozważyć leczenie operacyjne. 

Chirurgiczne usunięcie migdałków to inaczej tonsillektomia. Zabieg można wykonać u chorych, którzy ukończyli 4. rok życia [5]. Bezwzględne wskazania do jego wykonania to [5]: 

• ciało obce zalegające w migdałku;
• nawracające krwotoczne zapalenie migdałków; 
• niedające się opanować innymi metodami krwawienie z migdałka podniebiennego; 
• przerost migdałków podniebiennych powodujący bezdechy podczas snu; 
• podejrzenie nowotworu złośliwego migdałka; 
• ropień okołomigdałkowy. 

Natomiast względne wskazania do wycięcia migdałków to [5]:

• nawracające zapalenie migdałków podniebiennych; 
• powikłania ogólne – np. gorączka reumatyczna lub posocznica odmigdałkowa, 
• powikłania miejscowe – np. ropnie okołomigdałkowe lub przerost migdałków podniebiennych;
• przewlekłe zapalenie migdałków podniebiennych. 

Jeśli chodzi o przeciwwskazania do tonsillektomii, należą do nich [5]: 

• choroby takie jak astma, cukrzyca, padaczka, a także schorzenia związane z układem krążenia; 
• wrodzone lub nabyte zmiany, które powodują niewydolność podniebienia (np. rozszczep podniebienia). 

Profilaktyka – jak zapobiegać zapaleniu migdałków?

Aby zapobiec rozwojowi zapalenia migdałków, należy przestrzegać zasad higieny osobistej. Natomiast jeśli doszło do zakażenia, wskazane jest, aby jak najszybciej zgłosić się do lekarza. Przestrzeganie zaleceń lekarskich jest kluczowe, aby uniknąć przekształcenia ostrego zapalenia migdałków w stan przewlekły, charakteryzujący się groźnymi powikłaniami i uciążliwymi nawrotami.