Ile czeka się na wyniki cytologii? Interpretacja wyników – co może niepokoić?

Cytologia to bardzo ważna analiza, którą powinny wykonywać regularnie wszystkie kobiety, by dbać o swoje zdrowie. Badanie cytologiczne może wykryć wczesny stan zmian nowotworowych, a wówczas jest największa szansa na wyleczenie pacjentki. Jak przygotować się do badania, kiedy i jak często należy je wykonywać, a także jak interpretować wyniki cytologii? Na te pytania postaramy się odpowiedzieć w artykule, ponadto podpowiemy, czy nieprawidłowy wynik cytologii to zawsze rak.

Cytologia – co to jest?

Podczas wizyty u ginekologa niejedna kobieta usłyszy, że czeka ją cytologia. Co to jest? Analiza, którą jest cytologia szyjki macicy, to bardzo ważne badanie profilaktyczne, które wykonuje się u kobiet w celu wczesnej diagnostyki chorób nowotworowych. Stosuje się ją jednak nie tylko do wykrycia wczesnego stadium raka szyjki macicy, ale również do wykrycia wirusa HPV, czyli wirusa brodawczaka ludzkiego, który może przyczyniać się do rozwijania się niektórych nowotworów. Badanie cytologiczne wykonywane jest u ginekologa, zazwyczaj na fotelu ginekologicznym. Wykonuje się je przy pomocy wziernika i szczoteczki. Może być lekko niekomfortowe, aczkolwiek zazwyczaj nie jest bolesne. Ginekolog pobiera próbkę z tarczy i kanału szyjki macicy, a następnie wymaz zabezpiecza i przekazuje materiał do laboratorium, a po niedługim czasie gotowe są wyniki cytologii. Zawsze wymagają one interpretacji przez lekarza. 

Kiedy zrobić cytologię?

Badanie cytologiczne powinno być wykonywane przez kobiety regularnie – najlepiej raz w roku, ale nie rzadziej niż co 3 lata w przypadku kobiet, które nie są w grupie ryzyka rozwoju raka szyjki macicy i ich wcześniejsze wyniki cytologii były prawidłowe. Pierwsza cytologia powinna być wykonana po ok. 3 latach od rozpoczęcia współżycia, nawet jeśli wyborem kobiety jest e-recepta na tabletki antykoncepcyjne, która nie wymaga tak częstych wizyt u lekarza. Cytologię należy wykonać po raz pierwszy najpóźniej w wieku 25 lat. Jeśli kobieta jest dziewicą lub jest w ciąży, nie są to przeciwwskazania do wykonania badania. Kobieta nie powinna bagatelizować konieczności systematycznego wykonywania cytologii, gdyż wczesne wykrycie zmian nowotworowych szyjki macicy jest kluczowe, jeśli chodzi o rokowania i szansę wyleczenia. Dotyczy to również kobiet po menopauzie, które na własną rękę i bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem nie powinny rezygnować z kontrolnej cytologii. Zazwyczaj po 65- roku życia ginekolodzy zgadzają się, by przerwać badania kontrolne cytologiczne u kobiety, o ile jej wcześniejsze wyniki były prawidłowe.

Ważne jest nie tylko, kiedy zrobić cytologię, ale również, jak się do niej prawidłowo przygotować, by wyniki cytologii były wiarygodne. Najlepiej zgłosić się do ginekologa w pierwszej połowie cyklu, choć dopuszczalny czas wykonania badania jest dłuższy i wykluczone są tu jedynie dni bezpośrednio przed miesiączką (ok. 4), dni miesiączki i dni po miesiączce (ok. 4). Na badanie cytologiczne nie powinno się zgłaszać ze stanem zapalnym lub jego objawami. W pierwszej kolejności należy wyleczyć stany zapalne, choroby ginekologiczne czy podobne dolegliwości, w czym może być pomocna recepta online. By analiza wyszła wiarygodnie, kobieta nie powinna kilka dni wcześniej przyjmować leków dopochwowych i nosić tamponów, ponadto nie są w tym czasie polecane również zabiegi irygacji pochwy. Kolejną kwestią jest współżycie – pacjentka powinna wstrzymać się z seksem przed badaniem minimum na 24 godziny, a najlepiej na 2-3 dni.

Ile czeka się na wynik cytologii?

Oczekiwanie na wyniki cytologii nie jest szczególnie długie. Nie ma jednak możliwości, by wynik otrzymać „od ręki”, gdy w grę wchodzi cytologia. Ile czeka się na wynik? Wykonanie wymazu w czasie badań cytologicznych to dopiero początek, gdyż próbka trafia następnie do laboratorium diagnostycznego, gdzie jest analizowana. Na wynik cytologii zazwyczaj czeka się 3-4 dni, choć zależne jest to od konkretnego laboratorium i czasu transportu próbki oraz dokumentów. Zdarza się, że czasem trzeba poczekać na wynik tydzień lub dwa. 

Jak wygląda wynik cytologii?

Wiele kobiet zastanawia się, jak wygląda wynik cytologii i w jaki sposób należy go odczytywać. Jeszcze do niedawna wyniki badania cytologicznego podawane były wyłącznie w formie pięciostopniowej skali Papanicolau (PAP), z czego prawidłowy wynik dotyczył pierwszej lub drugiej grupy, a wynik nieprawidłowy obejmował grupę trzecią, czwartą i piątą. Aktualnie wyniki cytologii coraz częściej podawane są w formie skali opisowej według klasyfikacji Bethesda (TBS), którą najlepiej oczywiście zinterpretuje lekarz. Taka forma podawania wyników cytologii jest bardziej szczegółowa i konkretna, co ma szczególne znaczenie w przypadku pacjentek będących w grupie III lub wyższej ryzyka. 

Jak odczytać wynik cytologii?

Wyniki cytologii najlepiej pozostawić do oceny lekarzowi, gdyż pacjentka może zinterpretować je nieprawidłowo i niepotrzebnie się wystraszyć. Oczywiście warto wiedzieć, jak odczytać wynik cytologii, jednak ostateczną ocenę stanu zdrowia ginekologicznego pacjentki należy pozostawić lekarzowi. Prawidłowy wynik badania cytologicznego to NILM, czyli brak podejrzenia neoplazji śródnabłonkowej i raka. Złe wyniki cytologii mogą dotyczyć obecności nieprawidłowych komórek nowotworowych płaskonabłonkowych (ASC-US, ASC-H, LSIL, HSIL) bądź gruczołowych (ASC, AIS). 

Dokładność badania cytologicznego jest bardzo wysoka, dlatego kobieta nie powinna go unikać. Trzeba jednak zdawać sobie sprawę z tego, że nie jest to badanie niezawodne i w niektórych przypadkach może dojść do zafałszowania wyniku. Mowa tu zwłaszcza o możliwości pojawienia się wyniku fałszywie ujemnego, co może wiązać się ze zbyt małą ilością komórek nieprawidłowych lub obecnością komórek krwi czy komórek zapalnych (np. w związku z infekcją czy nadżerką). 

Co oznacza zły wynik cytologii?

Należy wiedzieć, że nieprawidłowe wyniki cytologii nie są jeszcze diagnozą, że kobieta ma nowotwór. Co oznacza zły wynik cytologii? Jest to informacja, że w macicy kobiety obecne są atypowe komórki, które mogą mieć tendencję do nowotworzenia. Lekarz wówczas zaleci badanie histopatologiczne lub kolposkopię, co może być pomocne przy ustaleniu dalszych kroków działania i leczenia. Lekarz może zalecić również dodatkowo morfologię krwi i badanie moczu, a także USG i innego typu badania.