Glistnica – czym jest i jak można się nią zarazić?

Glistą ludzką (Ascaris lumbricoides) można się zarazić np. poprzez spożycie nieumytych surowych owoców lub warzyw. Jakie są objawy tej choroby? Czy glistnica jest zaraźliwa? Na czym polegają leczenie oraz to, co najważniejsze, czyli profilaktyka? Odpowiadamy na wszystkie pytania.

Glistnica – co to za choroba?

Glistnica u dziecka lub osoby dorosłej to choroba wywołana inwazją nicienia — glisty ludzkiej (Ascaris lumbricoides). To pasożyt, który potrafi przetrwać w ludzkim jelicie nawet kilkanaście miesięcy [1]. Samica glisty ludzkiej osiąga długość ciała wynoszącą maksymalnie 42 cm, natomiast samiec jest mniejszy (do 25 cm długości) [6]. Samica Ascaris lumbricoides składa dziennie nawet 200 000 jaj, z których po kilku tygodniach wykluwają się larwy. Dojrzałe glisty ludzkie mogą przetrwać w ludzkim organizmie nawet do 2 lat [6]. 

Jak dochodzi do zarażenia glistnicą?

Do zarażenia glistnicą dochodzi drogą pokarmową, poprzez omyłkowe spożycie jaj glisty znajdujących się na nieumytych warzywach lub owocach [1]. Człowiek jest żywicielem ostatecznym glisty ludzkiej Ascaris lumbricoides, gdy jaja przedostaną się do jelita cienkiego, wykluwają się z nich larwy pasożyta. Następnie glista ludzka może przewędrować przez naczynia krwionośne do różnych narządów (np. płuc lub wątroby) [1].  

Zarażeniu glistnicą sprzyjają [1] [2]: 

• młodszy wiek (szkolny lub przedszkolny), 
• niski poziom higieny, 
• wilgotny i ciepły klimat, 
• złe warunki sanitarne w danym kraju.

Czy glistnica jest zaraźliwa? Nie, pasożyt Ascaris lumbricoides nie potrafi się przenosić z człowieka na człowieka, możliwe są jedynie drogi zakażenia, które zostały wymienione powyżej. Obecnie jednak, dzięki poprawie warunków sanitarnych w krajach wysoko rozwiniętych, rosnącej świadomości społeczeństwa, a także wysokiej dostępności usług medycznych, takich jak teleporada, e-recepta czy L4 online (i co za tym idzie, lepszym dostępem do lekarzy oraz leków), zachorowania na glistnicę zdarzają się rzadko. 

Jakie są objawy glistnicy?

Objawy glistnicy u człowieka zależą od miejsca pobytu pasożyta. Jeśli nicień Ascaris lumbricoides bytuje w układzie pokarmowym, mogą wystąpić: biegunka, bóle brzucha, brak apetytu, nudności, wymioty, zaparcia [3] [4] [5]. Natomiast gdy w płucach rozwinie się glistnica, objawy choroby to: krwioplucie, suchy kaszel, uczucie dyskomfortu w klatce piersiowej, eozynofilowe zapalenie płuc [3] [4] [5]. O glistnicy mogą świadczyć również objawy ogólne, takie jak: bóle i zawroty głowy, stan podgorączkowy, złe samopoczucie czy zaburzenia snu ze zgrzytaniem zębów, natomiast rzadsza jest reakcja alergiczna w odpowiedzi na glistnicę: objawy skórne (świąd, wysypka) czy też zapalenie spojówek [3] [4] [5]. Zdarza się także, że pacjenci zarażeni glistnicą są bezobjawowi, i wykazują tylko długoterminowe objawy w postaci niedożywienia lub opóźnienia wzrostu [3]. 

Glistnica – metody leczenia

Diagnostyka glistnicy opiera się o morfologię krwi obwodowej z rozmazem oraz badanie parazytologiczne kału lub wymiocin [1]. Co dalej, jeśli zostanie rozpoznana glistnica? Jak leczyć tę robaczycę wywołaną Ascaris lumbricoides? Lekarz może przepisać leki o szerokim spektrum aktywności wobec robaków, takie jak albendazol, mebendazol lub pyrantel [1]. W niektórych przypadkach może być konieczne dodatkowo podanie leków rozszerzających oskrzela lub glikokortykosteroidów. Leczenie glistnicy wymaga również modyfikacji diety — spożywane przez chorego posiłki powinny być ubogie w węglowodany, natomiast bogate w białko [1] [5]. 

Glistnica — objawy i leczenie domowymi sposobami

Leczenie glistnicy powinno być prowadzone przez lekarza. Niezależnie od tego, czy wystąpiła glista ludzka w płucach, objawy wskazują na zadomowienie się pasożyta w układzie pokarmowym czy też wystąpiła reakcja alergiczna, której przyczyną jest glista ludzka (objawy skórne mogą na to wskazywać), nie wolno podejmować żadnych działań na własną rękę, bez konsultacji z lekarzem. Niewskazane są domowe sposoby, takie jak np. spożywanie w dużych ilościach kiszonej kapusty czy też śledzi, ponieważ prowadzą one jedynie do podrażnienia pasożyta i w rezultacie, stwarzają ryzyko wystąpienia powikłań [1] [5]. 

Glistnica – profilaktyka i ewentualne powikłania

Zapobieganie glistnicy polega przede wszystkim na wyeliminowaniu czynników, które zwiększają ryzyko zachorowania na glistnicę. Przyczyny to między innymi: brak dostatecznej higieny, dlatego profilaktyka polega na częstym myciu rąk — po kontakcie z ziemią, podczas przygotowywania posiłków, a także przed jedzeniem. Konieczne jest dokładne mycie warzyw i owoców spożywanych w stanie surowym [4], natomiast w przypadku małych dzieci wskazane jest również regularne dezynfekowanie zabawek oraz przedmiotów codziennego użytku [5]. 

Glista ludzka — powikłania

Przy glistnicy powikłania są zwykle rzadkie, w większości przypadków rokowania są dobre. Jeśli jednak dojdzie do ich rozwoju, konsekwencjami zarażenia glistą ludzką mogą być [2] [3] [5]: 

• niedrożność dróg oddechowych, 
• niedrożność jelita, w tym również wymagająca leczenia operacyjnego,
• ostre zapalenie trzustki, 
• spowolniony wzrost u dziecka,
• zapalenie płuc,
• zapalenie wątroby,
• zapalenie wyrostka robaczkowego.

Na koniec kilka ciekawych statystyk związanych z glistnicą i rozpowszechnieniem glisty ludzkiej Ascaris lumbricoides na świecie: 

• najczęstszą robaczycą w Polsce nie jest glistnica, a owsica [7], 
• według raportu Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH w latach 2007-2008 liczba zachorowań na glistnicę w Polsce wynosiła 4 900 – 5 800 osób rocznie, przy czym nawet 21% chorych wymagało hospitalizacji [8], 
• w 2014 roku glistnica stanowiła na całym świecie przyczynę nawet 60 tysięcy zgonów rocznie [9],
• najczęściej na glistnicę chorują dzieci w wieku od 5 do 15 lat [10],
• obecnie szacuje się, że glistą ludzką jest zarażonych nawet 1,2 miliarda ludzi na całym świecie [11].