Drżenie warg – kiedy powinno niepokoić?

Drżenie warg może mieć bardzo prozaiczne przyczyny jak nadmierny stres, niedostateczna ilość snu czy też spożycie w dużych ilościach alkoholu. Jeśli jednak objaw ten pojawia się regularnie lub jest tak nasilony, że utrudnia codzienne funkcjonowanie, lepiej poradzić się lekarza. O jakich poważniejszych chorobach mogą świadczyć symptomy takie jak drżenie górnej wargi czy też skurcze dolnej wargi? Do kogo zwrócić się o pomoc? Odpowiadamy na te pytania w artykule.

Powody drżenia mięśni

Drżenie górnej wargi, a także sporadyczne skurcze dolnej wargi to w większości przypadków nieszkodliwy objaw. Może on wynikać np. z [1] [2]: 

• nadmiernego stresu, 
• nadużywania alkoholu,
• nadużywania kofeiny,
• nadwrażliwości na gluten,
• niewystarczającej ilości snu,
• przebytego w przeszłości urazu (np. nerwu twarzowego),
• stosowania niektórych leków (np. kortykosteroidów). 

Takie błyskawiczne, drobne skurcze grup włókienek mięśniowych (inaczej fascykulacje) nie powinny stanowić powodu do niepokoju, ponieważ nie są one objawem poważniejszej choroby. W sytuacji, gdy jednak drżenie samoistne wargi nie ustępuje albo znacznie utrudnia codzienne funkcjonowanie, warto porozmawiać z lekarzem. Specjalista jest w stanie ocenić, czy objaw wymaga wdrożenia bardziej specjalistycznego leczenia, czy da się go zwalczyć poprzez modyfikację diety i stylu życia. Dzięki rozwiązaniom takim jak: e-recepta online, czat z lekarzem przez Internet czy nawet L4 online pacjent może bardzo szybko uzyskać pomoc medyczną, nawet bez konieczności fizycznej obecności w przychodni. 

Niektóre przypadki drżenia dolnej wargi lub skurczów górnej wargi są poważniejsze i wymagają wdrożenia specjalistycznego leczenia. Tak jest, gdy za drganie wargi odpowiadają np.: [1] [2]: 

• bezdech senny,
• guz mózgu,
• napad padaczkowy,
• niedoczynność przytarczyc,
• porażenie Bella,
• skurcz połowiczy twarzy (HFS), 
• stwardnienie zanikowe boczne (ALS), 
• zespół DiGeorge’a,
• zespół Tourette’a.

Bezdech senny

Bezdech senny to choroba polegająca na zatrzymaniu lub spłyceniu oddechu podczas snu [3]. Stanowi temu sprzyjają czynniki takie jak: alergiczny nieżyt nosa, otyłość,  skrzywienie przegrody nosowej czy też przerost migdałków. Bezdech senny wymaga wdrożenia odpowiedniego leczenia, ponieważ w przeciwnym wypadku może dojść do rozwoju różnych powikłań, zarówno dotyczących serca i układu krążenia, jak i układu nerwowego. Wśród niebezpieczeństw związanych z bezdechem sennym wymienia się np. udar, zawał serca oraz nagły zgon w wyniku powikłań sercowo-naczyniowych [3]. Leczeniem bezdechu sennego zajmuje się laryngolog, dodatkowo może być wymagana również konsultacja u lekarza neurologa oraz pulmonologa. 

Guz mózgu

Drżenie dolnej wargi ust, a także objawy takie jak np. bóle głowy, nudności,  osłabienie sprawności umysłowej czy też napady padaczkowe, mogą się pojawiać u pacjentów chorujących na guza mózgu [4]. Symptomy będą zależeć od tego, w której półkuli oraz w jakim płacie zlokalizowany jest nowotwór. Natomiast leczenie opiera się przede wszystkim na metodzie operacyjnego usunięcia guza, co pozwala wydłużyć życie chorego, a także niweluje objawy, które wpływają negatywnie na jego jakość życia [5]. 

Napad padaczkowy

Gdy zaobserwowano drżenie wargi, przyczyny warto poszukać w różnego rodzaju zaburzeniach neurologicznych. Jednym z nich jest padaczka (inaczej epilepsja). Choroba może mieć różnorodne przyczyny, od chorób genetycznych i wad rozwojowych mózgu, przez urazy centralnego układu nerwowego, po udary mózgu, choroby zwyrodnieniowe i stany zapalne [6].  Leczenie padaczki opiera się przede wszystkim na farmakologii, natomiast jeśli udało się zlokalizować ognisko padaczkowe i zmiana taka zagraża życiu pacjenta, wdrażane jest leczenie operacyjne [6]. 

Niedoczynność przytarczyc

Co jeszcze może odpowiadać za drżenie ust? Przyczyny warto poszukać w funkcjonowaniu układu hormonalnego, a konkretnie przytarczyc. To niewielkie gruczoły, zlokalizowane po obu stronach tarczycy. W szczególności niedoczynność przytarczyc może powodować objawy takie jak drżenie, nieprzyjemne mrowienie w okolicy ust, bolesne skurcze mięśni czy też zaburzenia nastroju i pamięci [7]. Diagnozowaniem i leczeniem tego zaburzenia zajmuje się lekarz endokrynolog. 

Porażenie Bella

Asymetria twarzy, utrata zdolności takich jak mruganie, dmuchanie czy gwizdanie, a także drżenie ust — objawy w takim zestawie mogą wskazywać na idiopatyczne porażenie nerwu twarzowego (inaczej porażenie Bella) [8]. Mianem tym określa się uszkodzenie nerwu twarzowego o nieznanej przyczynie, rozpoznawane na podstawie badania fizykalnego oraz badań obrazowych. W większości przypadków porażenie Bella ustępuje samoistnie do pół roku od jego zauważenia, w przeciwnym wypadku wdrażane jest leczenie farmakologiczne, a także może zaistnieć konieczność interwencji chirurga plastycznego [8].

Skurcz połowiczy twarzy (HFS)

Gdy regularnie pojawia się drganie górnej wargi, przyczyny warto poszukać w zaburzeniach nerwowo-mięśniowych, takich jak np. połowiczy skurcz twarzy (HFS). W większości przypadków powodem tej nieprawidłowości jest tzw. konflikt naczyniowo-nerwowy, czyli ucisk nerwu przez naczynie krwionośne [9]. Zdarza się jednak także, że za skurcz połowiczy twarzy odpowiada zakażenie bakterią Borrelia burgdorferi [10]. W obu sytuacjach pacjent wymaga konsultacji u lekarza neurologa.

Stwardnienie zanikowe boczne (ALS)

Stwardnienie zanikowe boczne (w skrócie ALS) również może wywoływać drgania ust. Powody tej choroby układu nerwowego nie zostały dobrze poznane, przypuszcza się, że jest ona częściowo uwarunkowana genetycznie [11]. Poza objawami w postaci fascykulacji, stwardnienie zanikowe boczne przyczynia się również do osłabienia mięśni, co znacznie utrudnia codzienne funkcjonowanie, wywołuje problemy z mową oraz w zaawansowanej fazie schorzenia uniemożliwia połykanie pokarmów. Częste są również kurcze mięśni, nieadekwatne do sytuacji reakcje emocjonalne, niedowłady oraz postępująca niewydolność oddechowa [11]. Leczeniem tej jednostki chorobowej zajmuje się lekarz neurolog.

Zespół DiGeorge’a

Dysmorfia twarzy, liczne zaburzenia otolaryngologiczne, endokrynologiczne, immunologiczne, a także związane z rozwojem intelektualnym to charakterystyczne objawy choroby genetycznej — zespołu DiGeorge’a [12]. Za schorzenie odpowiada mutacja — delecja fragmentu 11.2 długiego ramienia chromosomu 22, najczęściej pojawiająca się de novo, czyli spontanicznie i niezależnie od dziedziczenia [12]. Obecnie zespół DiGeorge’a jest możliwy do zdiagnozowania już na etapie życia płodowego, dzięki czemu można objąć chorego właściwą opieką już od pierwszych dni życia. 

Zespół Tourette’a

Samoistne drżenie warg, niekontrolowane w żaden sposób przez chorego, jest typowe również dla zespołu Tourette’a. Zaburzenie neuropsychiatryczne przejawia się w postaci różnorodnych tików, jego pierwsze objawy można zauważyć już w dzieciństwie [13]. Tiki mogą być proste lub złożone, motoryczne, dźwiękowe oraz związane z zachowaniem, przez co chory może być postrzegany jako osoba o opóźnionym rozwoju intelektualnym. Tymczasem iloraz inteligencji osób z zespołem Tourette’a nie odbiega od norm [13]. Ryzyko urodzenia dziecka z zespołem Tourette’a wzrasta, gdy kobieta paliła w czasie ciąży, udowodniono również dziedziczne pochodzenie tej nieprawidłowości. Jeśli chodzi o leczenie, prowadzą je neurolog oraz psychiatra, w pierwszej kolejności należy się skupić na edukacji chorego oraz jego otoczenia, natomiast dopiero wtedy, gdy objawy są uciążliwe, wdrażane są psychoterapia poznawczo-behawioralna oraz leczenie farmakologiczne [13]. 

Drżenie warg a niedobory składników odżywczych

To nie koniec możliwych przyczyn samoistnego drżenia warg. Taki objaw może wynikać także z niedoboru określonych składników odżywczych, np. potasu lub wapnia [1] [2]. Potas odpowiada w ludzkim organizmie za przekazywanie sygnałów nerwowych, a jego niedobory skutkują występowaniem skurczy, natomiast wapń wpływa na funkcjonowanie układu nerwowego i mięśniowego, a jego brak w organizmie skutkuje bólami mięśniowymi oraz stawowymi, a także mrowieniem oraz drętwieniem [1] [2]. 

Drżenie warg – objaw choroby Minora

Drżenie samoistne wargi może być także symptomem choroby Minora. Przyczyny tego zaburzenia nie zostały dokładnie poznane, naukowcy zauważyli, że ryzyko jego wystąpienia wzrasta z wiekiem, natomiast drżenia pojawiają się najczęściej w ruchu, a dopiero, gdy choroba jest zaawansowana, również w spoczynku [14]. Leczeniem drżenia samoistnego zajmuje się neurolog, najczęściej w tym celu dobierana jest odpowiednia farmakoterapia. W trudniejszych przypadkach rozważany jest zabieg neurochirurgiczny, polegający na wszczepieniu specjalnego układu stymulującego, który poprawi funkcjonowanie określonych obszarów mózgu odpowiedzialnych za drżenie [14]. 

Czy drżenie warg może być związane z chorobą Parkinsona?

O czym jeszcze może świadczyć drżenie wargi? Co oznacza taki objaw? Jest to ważny symptom obserwowany w chorobie Parkinsona, czyli zwyrodnieniu struktur mózgu o nieznanej przyczynie. Inne charakterystyczne objawy Parkinsona to także: niestabilność postawy oraz sztywność mięśniowa, początkowo są one zauważane z jednej strony ciała [15]. Natomiast w zaawansowanej fazie chory cierpi z powodu skurczów mięśni (w szczególności w godzinach wczesnoporannych), nasilających się sztywność, drżenie i spowolnienia ruchów, mogą u niego wystąpić również objawy neuropsychiatryczne [15]. Diagnozowaniem i łagodzeniem objawów choroby Parkinsona zajmuje się lekarz neurolog.

Drganie mięśni – kiedy udać się do specjalisty?

Sporadyczne drganie mięśni nie powinno stanowić powodu do niepokoju, ponieważ zazwyczaj wynika ono z błędów związanych ze stylem życia: niedoborów dietowych, stosowania używek czy też niedoboru snu. Jeśli jednak drganie warg utrzymuje się dłużej, pojawia się regularnie lub jest na tyle nasilone, że znacznie utrudnia codzienne funkcjonowanie, to znak, że należy się zwrócić o pomoc do lekarza. W zidentyfikowaniu przyczyny nietypowego drżenia oraz opracowaniu odpowiedniego leczenia pomogą badania neurologiczne.