Dermografizm — objawy, przyczyny, leczenie

Dermografizm jest reakcją alergiczną na uszkodzenia skóry. Objawy może wywoływać mocniejszy dotyk czy zadrapania. Wówczas na skórze pojawiają się linie i pręgi. Ślady nie znikają od razu – zmieniają kolor i utrwalają się. Z czasem może rozwinąć się pokrzywka dermograficzna, objawiająca się świądem, bąblami i wypryskami na ciele. Jakie są przyczyny dermografizmu? Jak można leczyć tę chorobę?

Dermografizm – co to za choroba?

Dermografizm (zwany również pisaniem na skórze) to stan, który powoduje powstawanie czerwonych, swędzących guzków lub wypukłych linii na skórze i jest uważany za rodzaj pokrzywki. Ślady zwykle pojawiają się na skórze po podrażnieniu – drapaniem, tarciem, naciskiem lub inną formą kontaktu.

Wyróżnia się 3 rodzaje choroby. Pierwszy z nich to dermografizm czerwony. To często spotykany stan. Wywołuje go odruch nerwowy (aksonalny) po stymulacji nerwów czuciowych skóry. Może wystąpić u każdego po intensywnym kontakcie z danym bodźcem, jednak jego nadmierne nasilenie uważa się za objaw chorobowy. Dermografizm czerwony może towarzyszyć wystąpieniu pokrzywki i jej symptomów np. bąbli.

Dermografizm biały nie ma podłoża fizjologicznego. Najczęściej dotyka osoby z atopowym zapaleniem skóry. Jest wynikiem nadmiernego skurczu naczyń włosowatych skóry. Wówczas w miejscu kontaktu z podrażniającym bodźcem pojawiają się białe ślady.

Ostatni typ to dermografizm żółty. To najrzadszy rodzaj choroby. Często wiąże się go ze schorzeniami wątroby, np. może pojawiać się przed innymi objawami żółtaczki. Zmiany dermograficzne mają postać żółtych śladów. Powstają najprawdopodobniej w wyniku zwiększonej przepuszczalności naczyń włosowatych.

U kogo pojawia się dermografizm?

Dermografizm może dotknąć każdego. Szacuje się, że na pojawia się u około 2-5% populacji ogólnej. Jednak prawdopodobieństwo wystąpienia jest wyższe przy kilku czynnikach:

• Wiek. Choroba częściej dotyka nastolatków lub młodych dorosłych. Należy zauważyć, że dzieci są ogólnie bardziej podatne na zapalenie skóry, podczas gdy nastolatki i młodzi dorośli częściej rozwijają dermografizm.
• Czynniki genetyczne. Większą podatność na rozwój dermografizmu mają osoby, u których w rodzinie występowały przypadki choroby.
• Płeć. Dermografizm występuje częściej u kobiet.
• Pielęgnacja. Nadmierne wysuszanie skóry może być czynnikiem mającym wpływ na wystąpienie zaburzenia.
• Choroby. Istnieje zwiększone ryzyko rozwinięcia dermografizmu przy chorobach ogólnoustrojowych (np. zaburzeniach funkcji tarczycy), wstrząsach psychicznych, zaburzeniach lękowych, zmianach hormonalnych, atopowym zapaleniu skóry, nieprawidłowych procesach zachodzących w skórze właściwej.

Przyczyny dermografizmu

Nie zawsze jest jasne, dlaczego niektórzy ludzie doświadczają dermografizmu po kontakcie z substancją podrażniającą, ale przyczyną może być alergia lub choroba podstawowa. U wielu osób z chorobami autoimmunologicznymi rozwija się dermografizm czy pokrzywka dermograficzna i z tego powodu uważa się, że istnieje związek między chorobą autoimmunologiczną a dermografizmem. Inne przyczyny wywołujące ten stan to nacisk, tarcie, drapanie skóry czy noszenie ciasnych ubrań.

Dodatkowe czynniki, które mogą prowadzić do dermografizmu lub zwiększają prawdopodobieństwo pojawienia się pokrzywki po podrażnieniu, to:

• Wystawianie skóry na działanie ekstremalnych, zmiennych temperatur;
• Intensywna aktywność fizyczna;
• Przewlekły stres.

Objawy dermografizmu – jak go rozpoznać?

Zmiany dermograficzne pojawiają się niedługo po kontakcie z podrażniającym bodźcem. Co ciekawe, są one możliwe do wywołania przez większość osób np. po intensywnym drapaniu. Mają wówczas czerwony kolor i nie towarzyszom im żadne inne dolegliwości. Natomiast u osób z dermografizmem ślady przybierają barwy – białą czy żółtą, a w miejscu kontaktu często pojawiają się bąble czy krostki. Najczęściej zmiany dermograficzne ustępują po 15-30 minutach, jednak w niektórych przypadkach mogą trwać nawet kilka godzin. Przy pokrzywce dermograficznej obecne się również inne objawy jak świąd, kłucie czy pieczenie w danym miejscu.

Jak pielęgnować skórę dotkniętą dermografizmem?

Skóra dotknięta dermografizmem jest wrażliwa i łatwo o uszkodzenia. Z tego powodu konieczna jest odpowiednia pielęgnacja. Przede wszystkim warto unikać pocierania, drapania lub wywierania zbyt dużego nacisku na skórę.

Skórę dotkniętą dermografizmem należy regularnie nawilżać. Co więcej, trzeba zwracać uwagę na środki, które stosuje się przy pielęgnacji. Mydła, pachnące balsamy, środki czyszczące na bazie alkoholu i perfumy mogą powodować podrażnienie skóry, prowadząc do drapania i wystąpienia zmian dermograficznych. Dobrze korzystać z kosmetyków, które są dedykowane skórze wrażliwej i ze skłonnością o alergii. Konkretne preparaty zaleci lekarz. Podczas nakładania kosmetyków należy je wklepywać, a nie pocierać, żeby uniknąć uszkodzeń.

Warto przebywać w pomieszczeniach z komfortową temperaturą, dzięki czemu można uniknąć przegrzania lub wyziębienia. Gorące kąpiele i prysznice mogą powodować nasilenie objawów dermografizmu. Dobrą praktyką są krótsze kąpiele i prysznice z chłodniejszą wodą.

Istotnym czynnikiem jest również wybór odpowiedniej odzieży. Ubrania powinny być luźne, ponieważ noszenie obcisłych strojów może podrażniać skórę. Warto również unikać szorstkich tkanin np. wełny oraz sztucznych materiałów, które nie przepuszczają powietrza i nie pozwalają skórze oddychać.

Nadmierna ekspozycja na słońce powoduje suchość i swędzenie. Podczas przebywania na słońcu warto używać wysoko chroniącego kremu z filtrem przed promieniowaniem UV i nawilżaj skórę po powrocie do domu. Zaleca się unikanie południowych, ostrych promieni słonecznych i dokładne zakrywanie skóry np. bluzkami z długimi rękawami, czapką, pod parasolką przeciwsłoneczną przy ekspozycji na słońce.

Osoby dotknięte dermografizmem powinny dobrze przemyśleć decyzję przed zrobieniem sobie tatuażu. Jest to ryzykowne szczególnie w przypadku występowania pokrzyki dermograficznej. Okres gojenia jest wówczas wydłużony, a podczas samej procedury może pojawić się opuchlizna oraz swędzenie, co uniemożliwi kontynuację zabiegu. Jeśli nie występuje pokrzywka na ciele, przed wykonaniem tatuażu należy udać się na konsultację dermatologiczną, podczas której można przedyskutować swoją decyzję z lekarzem.

Leczenie dermografizmu – jak przebiega?

Na szczęście diagnostyka dermografizmu jest prosta, ponieważ objawy choroby są charakterystyczne i łatwo zauważalne. Dermografizm rozpoznaje się za pomocą testu skórnego. Procedura jest przeprowadzona w gabinecie lekarskim, a stan jest zwykle diagnozowany podczas jednej wizyty. Do zdiagnozowania choroby nie są wymagane żadne badania krwi ani prześwietlenia.

Dermografizm zazwyczaj ustępuje samoistnie i nie wymaga leczenia. Jednak niektórym osobom może utrudniać życie – szczególnie w okresie wiosenno-letnim, kiedy odsłonięta skóra zostaje narażona na rozmaite uszkodzenia. Choroba może również wpływać na wykonywanie podstawowych czynności codziennych np. współżycie.

Z tego powodu pozbycie się symptomów choroby jest istotne. Leczenie jest oparte na farmakoterapii lekami przeciwhistaminowymi. Mogą być one stosowane w celu złagodzenia świądu poprzez blokowanie odpowiedzi histaminowej prowadzącej do pokrzywki. Jeśli leczenie lekami przeciwhistaminowymi nie przyniesie skutków, zaleca się włączenie glikokortykosterydów, a także leków stabilizujących komórki wydzielające histaminę. Odpowiednie preparaty dostosuje do każdego przypadku lekarz, który na konsultacji wystawi receptę. Pamiętajmy, że e-recepta może zostać zrealizowana w każdej aptece.

Leczenie jest długotrwałe i nie przyniesie natychmiastowych efektów. Jednak nie warto się zniechęcać, ponieważ pozwala skutecznie wyeliminować zaczerwienienie oraz świąd skóry i pozbyć się dyskomfortu. Należy również włączyć do leczenia preparaty pomagające na schorzenia będące podłożem dermografizmu.

Zalecana jest również odpowiednia profilaktyka. Dobrą praktyką jest utrzymywanie krótkich paznokci. Przycinanie i piłowanie paznokci może pomóc zmniejszyć ryzyko przypadkowych zadrapań. Warto również zadbać o odpowiednią dietę, ponieważ można doświadczać zaostrzenia zmian dermograficznych po spożywaniu pikantnych, mocno przetworzonych i przyprawionych potraw. Z tego powodu warto wyeliminować z diety alergizujące produkty. Dobrze również pamiętać o nawadnianiu organizmu. Odwodnienie może prowadzić do wysuszenia i swędzenia skóry.

Oprócz opisanych wyżej praktyk pielęgnacyjnych warto również zadbać o swoje zdrowie psychiczne. Ze względu na fakt, że dermografizm może mieć podłoże psychogenne (np. zaburzenie lękowe, nerwice) warto nauczyć się odpowiednich technik radzenia sobie z emocjami oraz stresem. W przypadku przeżycia w przeszłości traumatycznych doświadczeń istotna może być psychoterapia.