Czym jest trypofobia i jak ją leczyć?

Trypofobia wywołuje uczucie wstrętu lub strachu, gdy chory widzi dziury lub wzory z dużą ilością ściśle przylegających do siebie otworów. To rodzaj zaburzenia lękowego. Do najczęstszych objawów zalicza się nudności, swędzenie, pocenie się, drżenie, a nawet ataki paniki. Skąd bierze się trypofobia? Jak z nią walczyć?

Co to trypofobia?

Zaburzenie jest często opisywane jako „fobia przed dziurami”, ale ważne jest, aby pamiętać, że może dotyczyć nie tylko otworów, ale i innych wzorów, które są ściśle ze sobą powiązane. Strach jest jednym z powszechnych symptomów, ale wstręt jest często opisywany jako przytłaczająca emocja, którą odczuwają osoby z tym rodzajem fobii. W przypadku uporczywego zaburzenia pacjent może skorzystać z porady lekarskiej online, podczas której zostanie wystawiona recepta przez internet na potrzebne do leczenia środki.

Nieprzyjemne uczucia towarzyszące trypofobii są związane z wizualnym postrzeganiem przedmiotów. Niektóre z bodźców wyzwalających to:

• folia bąbelkowa,
• bąbelki,
• skraplanie wody,
• koralowce,
• nasiona owoców,
• dziury w chorym lub rozkładającym się ciele,
• dziury lub guzy na ciele,
• plastry miodu,
• owady oczy,
• granaty,
• gąbki,
• truskawki,
• plastry miodu,
• chleby z nasionami,
• ser szwajcarski,
• drogi żwirowe,
• wzory stworzone przez człowieka,
• zwierzęta, które mają cętkowane lub wzorzyste ubarwienie.

Niektórzy ludzie, którzy boją się dziur, mają awersję tylko do powierzchni z otworami o nieregularnych kształtach. Mogą nie odczuwać takiego samego dyskomfortu, gdy patrzą na powierzchnie z otworami tego samego rozmiaru, takie jak te w słuchawce prysznicowej lub na tkaninie w kropki. Inni mogą odczuwać nieprzyjemne odczucia przy wszystkich ciasno zgromadzonych dziurach.

Objawy trypofobii

Jednostka z trypofobią na ogół zauważa uczucie obrzydzenia i dyskomfortu, gdy patrzy na przedmiot lub powierzchnię z małymi skupiskami dziur lub kształtów przypominających otwory. Specyficzne objawy mogą obejmować: gęsią skórkę, dreszcze lub uczucie pełzania po skórze; nudności i wymioty; pocenie się; przyspieszone bicie serca; zawroty głowy; dyskomfort wzrokowy, w tym zmęczenie oczu, zniekształcenia lub złudzenia; ogólne poczucie dyskomfortu lub niepokoju; poczucie obrzydzenia; silne pragnienie ucieczki od obrazu lub przedmiotu; atak paniki; drżenie. 

Objawy są trwałe, co prowadzi do upośledzenia funkcjonowania w życiu codziennym. Oprócz doznawania symptomów, takich jak strach i obrzydzenie, osoby z trypofobią często doświadczają również zmian behawioralnych. Powszechne jest unikanie bodźców wyzwalających nieprzyjemne dolegliwości. Na przykład dana osoba może unikać jedzenia niektórych produktów spożywczych (takich jak truskawki lub granaty) lub chodzenia do określonych miejsc (takich jak pokój z tapetą w kropki).

Skąd bierze się trypofobia, czyli przyczyny

Eksperci nie wiedzą, dlaczego niektórzy ludzie rozwijają trypofobię. Według jednej z najpopularniejszych teorii trypofobia jest ewolucyjną odpowiedzią na rzeczy związane z chorobą lub niebezpieczeństwem. Na przykład chora skóra, pasożyty i inne stany zakaźne mogą charakteryzować się takimi dziurami lub guzkami. Wówczas wstręt i strach pomagają nam chronić się przed niebezpieczeństwem, czyli zakażeniem. W przypadku trypofobii naukowcy uważają, że może to być nadmiernie uogólniona i przesadzona forma tej normalnie adaptacyjnej odpowiedzi.

Inna teoria sugeruje, że skupione dziury mają podobny wygląd do wzorów na skórze i sierści niektórych drapieżnych zwierząt. Strach przed dziurami może zatem być mniej lękiem przed samymi otworami, a bardziej nieświadomym skojarzeniem nieszkodliwych przedmiotów (takich jak plastry miodu) z niebezpiecznymi zwierzętami (jak grzechotniki), ponieważ mają one wspólne cechy wizualne.

Objawy trypofobii zazwyczaj spełniają kryteria diagnostyczne DSM-5 dla fobii specyficznych. Jednak zaburzenie ma większe ryzyko wystąpienia, gdy jednostka cierpi na depresję, zaburzenie obsesyjno-kompulsywne (OCD), zaburzenie lękowe lub zaburzenie afektywne dwubiegunowe. Częściej występuje u kobiet i osób, które w rodzinie posiadają osobę dotkniętą trypofobią.

Trypophobia — leczenie

Nie istnieje specyficzne leczenie trypofobii. Jednak niektóre metody leczenia fobii i zaburzeń nastroju mogą być również pomocne w zmniejszaniu objawów.

Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) polega na pracy z terapeutą w celu zmiany podstawowych myśli i zachowań, które mogą przyczyniać się do trypofobii. Może to obejmować omawianie nierealistycznych myśli, zastąpienie ich bardziej realistycznymi, a następnie dokonywanie zmian w zachowaniu. CBT może również obejmować stopniową ekspozycję na rzeczy lub sytuacje, których obawia się pacjent, aby zmniejszyć na nie nieadaptacyjną reakcje.

Terapia ekspozycja to rodzaj terapii poznawczo-behawioralnej. Polega na stopniowym zwiększaniu kontaktu danej osoby z obiektem, który wywołuje nieprzyjemne odczucia. Ten proces odbywa się powoli i stopniowo. Pacjent może zacząć od wyobrażenia sobie tego, czego się boi, następnie oglądać zdjęcia danego przedmiotu, a następnie znajdować się w pomieszczeniu ze źródłem niepokoju, a nawet go dotykać. 

Różne strategie relaksacyjne mogą być również przydatne w zmniejszaniu uczucia wstrętu, strachu lub niepokoju. Wizualizacja, głębokie oddychanie i progresywna relaksacja mięśni Jacobsona to kilka strategii, które mogą być pomocne.

Czasami dodatkowo włącza się farmakoterapię, szczególnie jeśli dana osoba doświadcza również zaburzeń depresyjnych czy lękowych. Stosuje się selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), benzodiazepiny lub beta-blokery. Najczęściej farmakoterapię łączy się z terapią.

Czy da się całkowicie pozbyć trypofobii?

Podczas leczenia trypofobii najczęściej stosuje się techniki odwrażliwiania oraz wygaszania. Większość osób, które ukończyły terapię ekspozycyjną, zauważa zmniejszenie swoich objawów. Co więcej, po opanowaniu technik relaksacyjnych posiadają wiedzę, jak zarządzać reakcjami swojego ciała w zetknięciu z nieprzyjemnym bodźcem.

Chociaż dbanie o swoje zdrowie fizyczne może nie odnosić się bezpośrednio do fobii, dobra samoopieka może znacznie pomóc w radzeniu sobie z lękiem przed dziurami i innymi objawami. Warto spać około 7 do 8 godzin każdej nocy, jeść zbilansowaną dietę i ograniczyć pokarmy, które mogą wywoływać niepokój, a także regularnie uprawiać aktywność fizyczną. Poza tym może być pomocne stworzenie swojej sieci wsparcia społecznego.