Czym jest agorafobia? Przyczyny, objawy oraz leczenie

Agorafobia to zaburzenie psychiczne, który powoduje nadmierny strach przed określonymi sytuacjami. Niektóre osoby mogą nawet unikać wychodzenia z domu. Agorafobię można opanować za pomocą leczenia, które obejmuje leki, terapię poznawczo-behawioralną i zmiany stylu życia. Istotne jest, żeby szybko otrzymać diagnozę i rozpocząć leczenie, dzięki temu działanie będzie skuteczne. Jak radzić sobie z agorafobią?

Co to jest agorafobia?

Agorafobia to rodzaj zaburzenia lękowego. Obejmuje strach i unikanie miejsc lub sytuacji, które mogą wywołać panikę i poczucie uwięzienia, bezradności lub zawstydzenia. Można obawiać się aktualnej lub nadchodzącej sytuacji. Na przykład unikać korzystania z transportu publicznego, mieć lęk przed przebywaniem na otwartej lub zamkniętej przestrzeni, a także staniem w kolejce lub byciem w tłumie. Niepokój jest spowodowany strachem, że nie ma łatwego sposobu ucieczki lub uzyskania pomocy, jeśli uczucie stanie się przytłaczające. Większość osób cierpiących na agorafobię rozwija ją po jednym lub kilku atakach paniki, co wzmaga strach przed kolejnym atakiem. Z tego względu unikają miejsc, w których może się to powtórzyć. Agorafobia często powoduje, że trudno jest czuć się bezpiecznie w jakimkolwiek miejscu publicznym, zwłaszcza tam, gdzie gromadzą się tłumy i w nieznanych miejscach. Można czuć, że potrzebujemy towarzysza, na przykład członka rodziny lub przyjaciela, który pójdzie z nami w dane miejsca publiczne. Strach może być tak przytłaczający, że trudności sprawia wyjście z domu.

Jeśli zaobserwujemy u siebie objawy agorafobii, dobrze udać się do specjalisty. Leczenie agorafobii może być trudne, ponieważ oznacza konfrontację ze swoimi lękami. Ale przy odpowiednim działaniu – zwykle w formie terapii zwanej terapią poznawczo-behawioralną i lekami (potrzebna będzie recepta online) – można uciec z pułapki agorafobii i poprawić swój dobrostan psychiczny. 

Jakie są objawy agorafobii?

Każdy czasami doświadcza niepokoju, ale to zaburzenie lękowe powoduje nadmierne zmartwienie, które wpływa na wykonywanie codziennych czynności. Agorafobia może powodować skrajny strach i stres, co często skutkuje unikaniem danej sytuacji. Typowe objawy zaburzenia obejmują strach przed:

• samotnym wyjściem z domu,
• tłumami lub czekaniem w kolejce,
• zamkniętymi przestrzeniami (jak kina, windy lub małe sklepy),
• otwartymi przestrzeniami (np. parkingi, mosty lub parki),
• korzystaniem z transportu publicznego, takiego jak autobus, samolot lub pociąg.

Ponadto strach lub niepokój są nieproporcjonalne do rzeczywistego zagrożenia sytuacji. U osób cierpiących na agorafobię można również zaobserwować unikanie danych sytuacji, a także potrzebę posiadania towarzysza w „sytuacji zagrożenia”.

Objawy fizyczne agorafobii są podobne do ataku paniki, w tym:

• ból w klatce piersiowej lub przyspieszone bicie serca,
• hiperwentylacja lub problemy z oddychaniem,
• zawroty głowy,
• omdlenia,
• nagłe dreszcze lub uderzenia gorąca,
• zaczerwienienie twarzy, 
• poczucie gorąca,
• nadmierna potliwość,
• rozstrój żołądka.

Warto również zaznaczyć, że agorafobia może wywoływać inne problemy związane ze zdrowiem psychicznym w tym depresję. Jest to stan zdrowia psychicznego charakteryzujący się wszechobecnym uczuciem smutku, odrazy do samego siebie, brakiem czerpania przyjemności z aktywności, które nam ją wcześniej dawały, obniżeniem motywacji do działania oraz innymi znaczącymi zmianami w zachowaniu i codziennym funkcjonowaniu. Niestety, panika i zaburzenia lękowe, takie jak agorafobia, mogą wywoływać depresję. Pacjenci z silną depresją są narażeni na wysokie ryzyko rozwoju lęku napadowego i agorafobii. Niektóre objawy występujące w dużym zaburzeniu depresyjnym są podobne do objawów obserwowanych w agorafobii i mogą nasilać objawy każdego z nich. Wśród symptomów wymienia się:

• uczucie smutku bez konkretnego powodu,
• wszechobecne poczucie wstrętu do siebie i winy,
• kłopoty z jedzeniem i spaniem,
• zmiany wagi,
• zmęczenie i letarg pomimo wystarczającej ilości snu,
• brak radości ze zwykłych czynności,
• niewyjaśnione bóle,
• nieprzestrzeganie procedur samoopieki,
• brak uczestnictwa w pracy lub szkole,
• izolowanie się społecznie,
• samookaleczenia,
• myśli i próby samobójcze.

Przyczyny występowania agorafobii

Naukowcy nie znają dokładnej przyczyny agorafobii. Jednak często wiąże się to z istniejącym zaburzeniem lękowym. Zespół lęku napadowego powoduje krótkie, intensywne napady strachu bez konkretnego powodu. Około jedna trzecia osób cierpiących na zespół lęku napadowego rozwija agorafobię. Niemniej to zaburzenie może również występować samodzielnie.

Agorafobia może rozwinąć się w dzieciństwie, ale zwykle rozpoczyna się w późnych latach nastoletnich lub we wczesnych latach dorosłych — zwykle przed 35. rokiem życia. Zaburzenia częściej diagnozuje się u kobiet niż u mężczyzn.

Czynniki ryzyka agorafobii obejmują:

• zaburzenia lękowe lub inne nadmierne reakcje lękowe, zwane fobiami;
• reagowanie na ataki paniki nadmiernym strachem i unikaniem;
• doświadczanie stresujących bądź traumatycznych wydarzeń życiowych, takich jak znęcanie się, śmierć rodzica lub bycie zaatakowanym;
• posiadanie neurotycznej osobowości;
• posiadanie krewnego z agorafobią.

Jak zdiagnozować agorafobię?

Jeśli uważamy, że mamy agorafobię, a lęk przeszkadza nam w codziennym życiu, powinniśmy porozmawiać ze specjalistą, takim jak psychiatra, psychoterapeuta lub psycholog. Pracownik służby zdrowia przeprowadzi z nami pogłębiony wywiad medyczny, w którym może zapytać między innymi o:

• odczuwanie stresu przed wyjściem z domu,
• istnienie miejsc lub sytuacje, których unikamy, bo się boimy,
• powody odczuwanego lęku czy niepokoju,
• poleganie na innych, jeśli chodzi o zakupy i załatwianie innych spraw na mieście.

Specjalista do spraw zdrowia psychicznego może zdiagnozować agorafobię na podstawie objawów, częstotliwości ich występowania i stopnia ich nasilenia. Ważne jest, aby być otwartym i uczciwym podczas rozmowy, co ułatwi rozpoznanie problemu.

Jak wygląda leczenie agorafobii?

Leczenie agorafobii zwykle obejmuje kombinację kilku metod leczenia, czyli psychoterapii, leków i zmian w stylu życia.

Zwykle korzysta się z terapii poznawczo-behawioralnej (CBT), podczas której specjalista pomoże rozpoznać myśli, które powodują niepokój i lęk. Następnie należy nauczyć się, jak reagować bardziej adekwatnie do sytuacji. Korzystanie z technik relaksacyjnych i odczulających ma na celu wyobrażenie sobie przerażającej sytuacji i naukę radzenia sobie z doświadczanymi wówczas uczuciami. Z biegiem czasu terapia pomoże wytrenować mózg, aby myślał i reagował inaczej. Warto również zaznaczyć, że jeśli agorafobia uniemożliwia nam wyjście z domu, dostępna jest pomoc psychologiczna online — za pośrednictwem wideo czy telefonicznie.

Lekarz może również zasugerować leki zwane selektywnymi inhibitorami wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) lub inhibitorami wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI). Stosuje się je podczas leczenia depresji i zaburzeń lękowych.

Co więcej, następujące zmiany stylu życia mogą również pomóc w radzeniu sobie z agorafobią:

• unikanie alkoholu, kofeiny i innych substancji aktywizujących,
• jedzenie zdrowej, dobrze zbilansowanej diety,
• regularne treningi o umiarkowanej intensywności,
• odpowiednie zarządzanie stresem np. poprzez systematyczne wykonywanie ćwiczeń oddechowych.