Choroba Gravesa i Basedowa — objawy, przyczyny, leczenie

Choroba Gravesa-Basedowa należy do schorzeń autoimmunologicznych, których częstość występowania w Europie wzrasta z roku na rok. Jak się objawia? Czy choroba Gravesa-Basedowa jest dziedziczna? Czy choroba Gravesa-Basedowa jest uleczalna? W niniejszym artykule odpowiadamy na wiele istotnych pytań związanych z tą jednostką chorobową. 

Czym jest choroba Gravesa i Basedowa?

Szacuje się, że nawet 1,5: 100 000 Polaków [1] dotyczy autoimmunologiczny zespół Gravesa-Basedowa. Co to za choroba? Tak nazywa się schorzenie autoimmunologiczne związane z tarczycą, w którego przebiegu organizm produkuje przeciwciała skierowane przeciwko własnym tkankom [2].

Przyczyny powstawania choroby Gravesa i Basedowa

Dokładne przyczyny rozwoju choroby Gravesa-Basedowa nie zostały do końca wyjaśnione. Naukowcy przypuszczają, że zaburzenia w funkcjonowaniu układu immunologicznego rozwijają się w wyniku interakcji czynników genetycznych oraz środowiskowych. Jeśli chodzi o predyspozycje genetyczne – badania, które miały na celu odkryć, czy choroba Gravesa Basedowa jest dziedziczna, dowiodły, że schorzenie to może występować rodzinnie u nawet 50% pacjentów, ryzyko zachorowania rośnie także wtedy, gdy w rodzinie wystąpiła choroba Hashimoto [2] [3] [4] [5]. 

Dzięki rozwiązaniom takim jak: recepta online, teleporady, zdalne konsultacje z lekarzem czy L4 online, dostęp do lekarzy jest znacznie lepszy i pacjent może omówić niezwłocznie niepokojące go objawy, uzyskać skierowanie na podstawowe badania, otrzymać receptę na leki, a także otrzymać wskazówki co do dalszego postępowania i diagnostyki. Dotyczy do także choroby Gravesa i Basedowa — w przypadku, gdy schorzenie występuje rodzinnie, wskazana jest konsultacja ze specjalistą, zanim jeszcze pacjent zauważy u siebie niepokojące objawy. Im wcześniej podejmie się walkę z chorobą zapisaną w genach, tym lepszy będzie rezultat leczenia. 

Jeśli chodzi o czynniki środowiskowe, które mogą się przyczynić do rozwoju choroby Gravesa-Basedowa, należą do nich [2] [3] [4] [5]: 

• nadmierny stres — naukowcy wciąż badają związek pomiędzy silnymi urazami psychicznymi i rozwojem choroby Gravesa-Basedowa, 
• palenie tytoniu – u palaczy ryzyko rozwoju choroby Gravesa-Basedowa jest znacznie zwiększone, 
• zbyt duże spożycie jodu w diecie.

Choroba Gravesa-Basedowa występuje częściej u kobiet niż u mężczyzn, jednym z czynników ryzyka jest także ciąża oraz poród. Badacze przypuszczają zatem, że schorzenie autoimmunologiczne może mieć jakieś powiązanie z żeńskimi hormonami płciowymi, estrogenami [2] [4] [5]. Prawdopodobieństwo wystąpienia choroby Gravesa-Basedowa jest większe również wtedy, gdy wystąpiły inne zaburzenia autoimmunologiczne, takie jak np. bielactwo, cukrzyca typu 1, reumatoidalne zapalenie stawów czy choroba Addisona [4] [5]. 

Objawy choroby Gravesa i Basedowa

Jak manifestuje się choroba Gravesa-Basedowa? Objawy są na początku bardzo łagodne, u chorego może wystąpić np. przyspieszona czynność serca lub migotanie przedsionków [2]. Dopiero długotrwale nieleczona choroba może prowadzić do rozwoju tzw. jawnej nadczynności tarczycy, którą można poznać po [2]: 

• objawach ogólnych, takich jak np. nietolerancja ciepła, osłabienie czy utrata masy ciała, 
• zmianach dotyczących układu nerwowego: bezsenności, drażliwości, pobudzeniu psychoruchowym, trudności w skupieniu uwagi, objawach psychotycznych. 
• zmianach dotyczących narządu wzroku (tzw. orbitopatii), 
• zmianach skórnych, takich jak np. wzmożona potliwość, łamliwość włosów i paznokci, obrzęk przedgoleniowy, zgrubienia w obrębie paliczków, 
• zmianach dotyczących układu ruchu: zmniejszeniu masy i siły mięśniowej. 

Na chorobę Gravesa-Basedowa mogą wskazywać także objawy, takie jak [2]: 

• dolegliwości gastryczne — częste wypróżnienia lub biegunka, 
• duszności, 
• kołatanie serca, 
• powiększenie obwodu szyi, 
• powiększenie wątroby, żółtaczka, 
• uczucie ucisku na wysokości szyi, 
• zaburzenia cyklu owulacyjnego, 
• zaburzenia rytmu serca. 

Klasyczna triada Basedowa to: tyreotoksykoza (nadmiar hormonów tarczycy w organizmie), orbitopatia tarczycowa (inaczej oftalmopatia tarczycowa lub oftalmopatia Gravesa-Basedowa) oraz dermopatia (objawy autoimmunologicznego zapalenia skóry oraz obrzęk przedgoleniowy), ale zdarza się także, że objawy są na tyle nietypowe, że dopiero wykonanie badań laboratoryjnych może nasunąć podejrzenie problemów z tarczycą, choroby Gravesa-Basedowa. Tak jest np. w przypadku choroby Gravesa Basedowa u dzieci. 

Oczne objawy choroby Gravesa i Basedowa — orbitopatia

Orbitopatia (zmiany w obrębie narządu wzroku) to bardzo charakterystyczny objaw choroby Gravesa — Basedowa. Wytrzeszcz oczu, ból gałek ocznych, łzawienie, pieczenie, uczucie piasku pod powiekami, światłowstręt, zmniejszenie ostrości wzroku czy też podwójne widzenie to objawy, które są zgłaszane przez więcej niż 30% chorych na zespół Gravesa-Basedowa [6]. W zależności od stadium zaawansowania choroba Gravesa-Basedowa może się wiązać z zagrożeniami w postaci zaburzeń widzenia, czy nawet trwałej utraty wzroku. 

Przebieg choroby Gravesa i Basedowa

Choroba Gravesa i Basedowa jest schorzeniem autoimmunologicznym, które ma nawracający przebieg, z okresami zaostrzeń i wycofywania się objawów [2]. Powoduje ona, że organizm zaczyna produkować przeciwciała przeciwko komórkom tarczycy. W przebiegu choroby Gravesa i Basedowa dochodzi do rozwoju nadczynności tarczycy, wynika to z wytwarzania przez narząd większej ilości hormonów tarczycy, niż potrzebuje organizm. 

Pacjent ze zdiagnozowaną chorobą Gravesa i Basedowa wymaga pilnego kontaktu z lekarzem, jeśli u niego zostaną zaobserwowane objawy przełomu tarczycowego (gorączka powyżej 40°C, zlewne poty, pobudzenie ruchowe, splątanie, przyspieszone tętno), ból gałek ocznych lub zaburzenia widzenia [4]. Szybkiego kontaktu z lekarzem wymaga również zauważenie objawów ubocznych leczenia farmakologicznego. 

Czy choroba Gravesa Basedowa jest uleczalna? Genetycznie uwarunkowanych schorzeń oraz chorób autoimmunologicznych nie można wyleczyć do końca, ale można je kontrolować, tak, aby nie przyczyniały się do pogorszenia jakości życia. Tak też jest w przypadku choroby Gravesa i Basedowa — jeśli chory przyjmuje przepisane przez lekarza leki oraz wykonuje okresowe badania kontrolne, może prowadzić normalne życie, mimo zdiagnozowanej choroby Gravesa Basedowa. 

Leczenie naturalne może wesprzeć farmakoterapię w chorobie Gravesa Basedowa. Dieta dobrana przez dietetyka klinicznego, ukierunkowana na przywrócenie prawidłowego funkcjonowania tarczycy, może znacznie poprawić stan zdrowia pacjenta. Natomiast jeśli chodzi o chorobę Gravesa-Basedowa a alkohol, badania naukowe dowiodły, że picie napojów alkoholowych ma negatywny wpływ na tarczycę [7] [8], zatem osoby ze zdiagnozowanymi schorzeniami tego narządu (w tym także chorobą Gravesa-Basedowa), powinny ich unikać. 

Nieleczona, choroba Gravesa i Basedowa, jest bardzo groźna, ponieważ może poskutkować [2] [5]: 

• niebezpiecznymi powikłaniami, takimi jak przełom tarczycowy, udar mózgu czy zawał serca,
• niewydolności serca i innych problemów związanych z sercem, 
• problemami związanymi z układem kostnym (przerzedzenie kości, osteoporoza), 
• zaburzeniami cyklu owulacyjnego i płodności, 
• zaburzeniami widzenia, a nawet uszkodzeniem narządu wzroku.