Choroba cholera czym jest? Przyczyny, objawy, leczenie

Cholera jest chorobą bakteryjną, która zwykle rozprzestrzenia się poprzez zanieczyszczoną wodę lub jedzenie skażone bakterią zwaną przecinkowiec cholery (Vibrio cholerae). Powoduje ciężką, wodnistą biegunkę, która nieleczona może prowadzić do odwodnienia, a nawet śmierci. Jak często występuje epidemia cholery i czy można zarazić się chorobą w Polsce?

Cholera — co to za choroba?

Cholera to infekcja bakteryjna jelit, która rozprzestrzenia się przez skażoną wodę lub żywność. Może powodować ciężką biegunkę i odwodnienie. Nowoczesne technologie oczyszczania ścieków i uzdatniania wody zasadniczo wyeliminowały cholerę w większości krajów uprzemysłowionych. Niemniej stan ten nadal istnieje w Afryce, Azji Południowo-Wschodniej i niektórych częściach Karaibów, zwłaszcza na Haiti.

W przypadku podróży do wyżej wymienionych regionów warto zaszczepić się przeciwko chorobie. Taka profilaktyka na przecinkowca cholery pozwoli uchronić się przed zakażeniem. Warto również zakupić odpowiednie leki, które mogą pomóc radzić sobie z uciążliwymi objawami. W takiej sytuacji przyda się e-recepta online na dany specyfik, którą lekarz wystawi na konsultacji medycznej. Można ją zrealizować w każdej aptece w Polsce i bezpiecznie wyruszyć w podróż.

Skąd bierze się cholera? Przyczyny

Bakteria o nazwie Vibrio cholerae powoduje zakażenie cholerą. Śmiertelne skutki choroby są wynikiem działania toksyny, którą drobnoustroje wytwarzają w jelicie cienkim. Toksyna powoduje, że organizm wydziela ogromne ilości wody, co prowadzi do biegunki i szybkiej utraty płynów i soli (elektrolitów).

Zanieczyszczona woda jest głównym źródłem zakażenia cholerą. Bakterię można znaleźć między innymi w:

• Wodzie powierzchniowej lub studziennej — zanieczyszczone studnie publiczne są częstym źródłem epidemii cholery na dużą skalę. Szczególnie zagrożeni są ludzie żyjący w zatłoczonych obszarach mieszkalnych bez odpowiednich warunków sanitarnych.
• Owocach morza — jedzenie surowych lub niedogotowanych owoców morza, zwłaszcza skorupiaków, pochodzących z niektórych miejsc, może narazić nas na zakażenie bakteriami cholery.
• Surowych owocach i warzywach — surowe, nieobrane owoce i warzywa są częstym źródłem zakażenia cholerą na obszarach, gdzie występuje większe ryzyko zakażenia. W krajach rozwijających się nieskompostowane nawozy z obornika lub woda do nawadniania zawierająca surowe ścieki mogą zanieczyścić plony na polu.
• Ziarnach — w regionach, w których cholera jest szeroko rozpowszechniona, w ziarnach takich jak ryż i proso, które są zanieczyszczone po ugotowaniu i są przechowywane w temperaturze pokojowej przez kilka godzin, mogą namnażać się bakterie cholery.

Niektóre czynniki mogą sprawić, że będziemy bardziej podatni na chorobę lub bardziej narażeni na poważne objawy przedmiotowe i podmiotowe. Czynniki ryzyka zakażenia bakteriami cholery obejmują:

• Złe warunki sanitarne — prawdopodobieństwo rozkwitu cholery jest większe w sytuacjach, w których utrzymanie warunków sanitarnych — w tym bezpiecznego zaopatrzenia w wodę — jest trudne. Takie warunki są wspólne dla obozów dla uchodźców, zubożałych krajów i obszarów dotkniętych głodem, wojną lub klęskami żywiołowymi.
• Zmniejszony poziom lub brak kwasu żołądkowego — bakterie cholery nie mogą przetrwać w kwaśnym środowisku, a zwykły kwas żołądkowy często służy jako obrona przed infekcją. Ale osoby z niskim poziomem kwasu żołądkowego – takie jak dzieci, osoby starsze i osoby przyjmujące leki zobojętniające sok żołądkowy, blokery H2 lub inhibitory pompy protonowej – nie mają tej ochrony, więc są bardziej narażone na cholerę.
• Ekspozycja domowa — jesteśmy narażeni na większe ryzyko zachorowania, jeśli mieszkamy z kimś, kto choruje.
• Grupa krwi 0 — z powodów, które nie są do końca jasne, osoby z grupą krwi 0 są dwukrotnie bardziej narażone na rozwój cholery w porównaniu z osobami z innymi grupami krwi.
• Jedzenie surowych lub niedogotowanych skorupiaków — chociaż w krajach uprzemysłowionych nie ma już epidemii cholery na dużą skalę, jedzenie skorupiaków z wód, o których wiadomo, że są siedliskiem bakterii, znacznie zwiększa ryzyko zachorowania.

Objawy cholery

Większość osób narażonych na bakterie cholery nie choruje i nie wie, że została zarażona. Ale ponieważ wydalają bakterie cholery w kale przez 7 do 14 dni, nadal mogą zarażać innych przez wydzielanie drobnoustrojów do wody, która staje się skażona. Większość przypadków cholery wywołujących objawy powoduje łagodną lub umiarkowaną biegunkę, którą często trudno odróżnić od biegunki spowodowanej innymi problemami trawiennymi. Inni rozwijają poważniejsze objawy cholery, zwykle w ciągu kilku dni od zakażenia.

Objawy zakażenia cholerą mogą obejmować:

• Biegunkę — rozwolnienie związane z cholerą pojawia się nagle i może szybko spowodować niebezpieczną utratę płynów — nawet około 1 litra na godzinę. Biegunka spowodowana cholerą często ma blady, mleczny wygląd, który przypomina wodę, w której płukano ryż.
• Nudności i wymioty — te symptomy występują zwłaszcza we wczesnych stadiach cholery i mogą trwać godzinami.
• Odwodnienie — odwodnienie może rozwinąć się w ciągu kilku godzin po wystąpieniu objawów cholery i waha się od łagodnego do ciężkiego. Utrata 10% lub więcej masy ciała wskazuje na poważne odwodnienie.

Oznaki i objawy odwodnienia cholery obejmują drażliwość, zmęczenie, zapadnięte oczy, suchość w ustach, skrajne pragnienie, suchą i pomarszczoną skórę, która po uszczypnięciu w fałd bardzo powoli wraca do normy, niewielkie lub wstrzymane oddawanie moczu, niskie ciśnienie krwi i nieregularne bicie serca. 

Odwodnienie może prowadzić do szybkiej utraty minerałów we krwi, które utrzymują równowagę płynów w organizmie. Nazywa się to brakiem równowagi elektrolitowej, co z kolei może prowadzić do wystąpienia poważnych objawów, takich jak:

• Skurcze mięśni — wynikają one z szybkiej utraty soli, takich jak sód, chlorek i potas.
• Wstrząs hipowolemiczny — jest to jedno z najpoważniejszych powikłań odwodnienia. Występuje, gdy duża utrata krwi powoduje spadek ciśnienia krwi i ilości tlenu w organizmie. Nieleczony ciężki wstrząs hipowolemiczny może spowodować śmierć w ciągu kilku minut.

Ryzyko cholery jest niewielkie w krajach uprzemysłowionych. Nawet na obszarach, gdzie występuje, prawdopodobnie nie zostaniemy zarażeni, jeśli zastosujemy się do zaleceń dotyczących bezpieczeństwa picia wody i spożywania żywności. Mimo to przypadki cholery zdarzają się na całym świecie. Jeśli mamy biegunkę, szczególnie ciężką formę rozwolnienia, i podejrzewamy, że mogliśmy być narażeni na cholerę, natychmiast poszukajmy pomocy lekarskiej.

Szczepionka na cholerę

Istnieje szczepionka na cholerę i zaleca się szczepienie, jeśli planujemy wyjazd do kraju, w którym możliwa jest epidemia choroby. Co więcej, można chronić siebie i swoją rodzinę, używając tylko wody przegotowanej, wody poddanej chemicznej dezynfekcji lub wody butelkowanej do następujących celów:

• picie,
• przygotowywanie jedzenia lub napojów,
• robienie lodu,
• szczotkowanie zębów,
• mycie twarzy i rąk,
• mycie naczyń i sztućców, których używamy do jedzenia lub przygotowywania posiłków,
• mycie owoców i warzyw.

Aby zdezynfekować własną wodę, należy gotować ją do zawrzenia lub skorzystać ze specjalnego chemicznego środka dezynfekującego, który umożliwia przefiltrowanie płynu. 

Dodatkowo powinno się unikać surowej żywności, w tym:

• nieobranych owoców i warzyw,
• niepasteryzowanego mleka i innych produktów mlecznych,
• surowego lub niedogotowanego mięsa (szczególnie skorupiaków),
• ryb złowionych w tropikalnych akwenach, które mogą być skażone.

Jeśli rozwinie się ciężka, wodnista biegunka i wymioty – szczególnie po zjedzeniu surowych skorupiaków lub podróży do kraju, w którym cholera jest epidemią – należy natychmiast zwrócić się po pomoc lekarską. Cholera jest wysoce uleczalna, ale ponieważ odwodnienie może nastąpić szybko, ważne jest, aby jak najszybciej rozpocząć leczenie choroby.

Diagnoza i leczenie cholery

Aby zdiagnozować cholerę, pracownik służby zdrowia będzie potrzebował próbki stolca. Materiał zostanie wysłany do laboratorium, gdzie eksperci przyjrzą się mu pod mikroskopem, aby zidentyfikować bakterie Vibrio cholerae. Niektóre regiony, w których cholera jest bardziej powszechna, są wyposażone w narzędzia „paskowe”, które umożliwiają szybkie badanie próbki kału.

Nawodnienie jest podstawą leczenia cholery. W zależności od tego, jak ciężka jest biegunka, leczenie będzie polegać na podawaniu doustnych roztworów w celu uzupełnienia utraconych płynów. Celem jest zastąpienie utraconych płynów i elektrolitów za pomocą doustnych płynów nawadniających (DPN). Roztwór DPN jest dostępny w postaci proszku, który można sporządzić z przegotowanej lub butelkowanej wody. Większości osób z cholerą można pomóc przez samo nawodnienie doustne, ale osoby poważnie odwodnione mogą również potrzebować podawania płynów dożylnie.

Antybiotyki, które zabijają bakterie, nie są częścią leczenia doraźnego w łagodnych przypadkach. Ale mogą skrócić czas trwania biegunki, a także zmniejszyć ilość wydalanych bakterii, pomagając w ten sposób zapobiegać rozprzestrzenianiu się choroby.

Możliwe powikłania po cholerze

Cholera może szybko stać się śmiertelna. W najcięższych przypadkach intensywna i drastyczna utrata dużych ilości płynów i elektrolitów może doprowadzić do śmierci w ciągu kilku godzin. W mniej ekstremalnych sytuacjach ludzie, którzy nie otrzymują leczenia, mogą umrzeć z powodu odwodnienia i wstrząsu hipowolemicznego od kilku godzin do kilku dni po pojawieniu się pierwszych objawów choroby.

Chociaż wstrząs i poważne odwodnienie są najgorszymi powikłaniami cholery, mogą wystąpić inne problemy, takie jak:

• Niski poziom glukozy we krwi (hipoglikemia) — niebezpiecznie niski poziom cukru we krwi, czyli glukozy — głównego źródła energii organizmu — może wystąpić, gdy ludzie stają się zbyt chorzy, by jeść. Dzieci są najbardziej narażone na to powikłanie, które może powodować drgawki, utratę przytomności, a nawet śmierć.
• Niski poziom potasu — ludzie z cholerą tracą duże ilości minerałów, w tym potasu, w wydalanym kale. Bardzo niski poziom potasu zaburza pracę serca i nerwów, co zagraża życiu.
• Niewydolność nerek — kiedy nerki tracą zdolność filtrowania, w organizmie gromadzą się nadmierne ilości płynów, w tym niektórych elektrolitów i odpadów metabolicznych, przez co jest to stan potencjalnie zagrażający życiu. U osób z cholerą niewydolność nerek często towarzyszy wstrząsowi hipowolemicznemu.

Statystyki zachorowalności na cholerę w XXI wieku

Każdego roku na całym świecie występuje około 1,3 do 4 milionów przypadków cholery, a około 100 000 osób umiera rocznie z powodu tej choroby. Ryzyko zachorowania na cholerę lub wystąpienia ciężkich objawów infekcji nie różni się w zależności od grupy rasowej lub etnicznej. Niemniej trzeba pamiętać, że choroba najczęściej występuje endemicznie w niektórych krajach Afryki, południowo-wschodniej Azji i zachodniego Pacyfiku.