Brodawka łojotokowa — czym jest i jak się jej pozbyć?

Brodawka łojotokowa, mimo że jest niegroźna, często bywa przyczyną odwiedzin w gabinecie dermatologa. Po czym ją rozpoznać? Jak wygląda leczenie? Czym różnią się brodawka łojotokowa a czerniak? Odpowiadamy na te pytania.

Czym jest brodawka łojotokowa?

Brodawka łojotokowa (inaczej znamię łojotokowe, brodawka starcza, brodawczak łojotokowy lub rogowacenie łojotokowe) to zmiana skórna o łagodnym charakterze, obserwowana na twarzy, owłosionej skórze głowy, tułowiu, plecach lub kończynach [1]. 

W przypadku zauważenia na skórze nietypowej zmiany można w pierwszej kolejności skorzystać z wizyty zdalnej u lekarza. W dzisiejszych czasach możliwe są teleporady, a nawet konsultacje na czacie, włącznie z przesyłaniem do wglądu zdjęć niepokojących znamion. W podobny sposób można uzyskać receptę na potrzebne leki, gdy już zostanie postawione określone rozpoznanie i konieczne jest wdrożenie farmakoterapii, nie trzeba udawać się osobiście do gabinetu lekarza, wystarczy skorzystać z wygodnego rozwiązania, jakim jest e-recepta online. 

Brodawka łojotokowa — wygląd

Skąd wiadomo, że zmiana na skórze to brodawka łojotokowa? Jak wygląda brodawczak łojotokowy? Najczęściej znamię to ma brązowy kolor oraz chropowatą strukturę, przypomina lekko wypukłą plamkę, która została doklejona do skóry. Rozmiary brodawek mogą być bardzo różnorodne, od niewielkich po nawet kilkunastocentymetrowe znamiona [1]. 

Przyczyny powstawania i występowania brodawki łojotokowej

Skąd się bierze brodawka łojotokowa? Przyczyny powstawania tego typu znamion nie zostały dokładnie znane [2]. Określono jedynie pewne sytuacje, które zwiększają ryzyko występowania brodawczaka. 

Ryzyko powstania brodawki łojotokowe na skórze jest większe, gdy wystąpił jeden z poniższych czynników [1-7]: 

• długotrwała ekspozycja na działanie promieni słonecznych, 
• długotrwała ekspozycja na tarcie skóry (np. pod kombinezonem roboczym),
• jasna karnacja, 
• predyspozycja genetyczna (występowanie brodawki łojotokowej w rodzinie), 
• starszy wiek, 
• stosowanie chemioterapii, 
• zdiagnozowane dermatozy zaburzające rogowacenie skóry i/lub wydzielanie sebum.

Różnicowanie brodawki łojotokowej, czyli z czym jest najczęściej mylona?

Leczenie brodawki łojotokowej jest wdrażane dopiero wtedy, gdy lekarz dermatolog postawi rozpoznanie. Brodawkę łojotokową można pomylić z innymi chorobami, np. złośliwymi zmianami nowotworowymi lub rogowaceniem słonecznym. Dermatolodzy zwykle rozpoznają rogowacenie łojotokowe po samej obserwacji objawów klinicznych. W razie wątpliwości dodatkowo wykonywane jest badanie dermoskopia lub w przypadku podejrzenia raka — biopsja.

Brodawka łojotokowa a czerniak

Cechy kliniczne, które odróżniają brodawczaka łojotokowego od raka skóry, to [3] [7]: 

• brak bolesności (chyba że brodawka zostanie uszkodzona mechanicznie), 
• brak nietypowych objawów towarzyszących zmianom skórnym, takich jak np. pieczenie czy też krwawienie,
• brak tendencji do gwałtownego rozrastania się (czerniak szybko rośnie),
• liczne występowanie na skórze (podczas gdy czerniak występuje pojedynczo),
• równomierne zabarwienie (czerniak może mieć więcej niż jeden kolor),
• wyraźnie wyczuwalna tekstura (czerniak jest gładki)
• wyraźne odgraniczenie od zdrowej skóry (czerniak ma rozmytą granicę).

Leczenie brodawki łojotokowej

Leczenie brodawki łojotokowej ma na celu przede wszystkim usunięcie zmiany. W tym celu wykorzystuje się następujące metody [1] [3] [7]: 

• elektrokauteryzacja, czyli usuwanie brodawek przy pomocy impulsów prądu. Wskutek oddziaływania na znamię łojotokowe prądem zmiennym dochodzi do koagulacji białek brodawki i w rezultacie jej obumarcia. Minusem tej metody jest ryzyko powstania nieestetycznej blizny,
• krioterapia, czyli wymrażanie brodawki ciekłym azotem. Zamrożone brodawki odpadają od skóry w ciągu kilku dni, niestety skóra w miejscu występowania zmian może zostać trwale rozjaśniona,
• laserowe usuwanie brodawek — to dobra alternatywa dla operacyjnych zabiegów na brodawkę łojotokową. Usuwanie zmian polega na przypalaniu laserem, następnie rana jest sterylizowana i uszczelniana. Zabieg nie trwa długo i daje dobre efekty kosmetyczne,
• peeling chemiczny z kwasem trójchlorooctowym (TCA). Metoda ta polega na wykonaniu kontrolowanego oparzenia chemicznego, celem głębokiego złuszczenia naskórka,
• usuwanie brodawek skalpelem (tzw. łyżeczkowanie) — ta metoda wymaga zastosowania znieczulenia miejscowego, ponieważ narośl jest dosłownie golona skalpelem, 
• usuwanie brodawek skalpelem w połączeniu z elektrodesykacją — to metoda łączona, która polega na znieczuleniu skóry, użyciu ukierunkowanego prądu elektrycznego, aby spalić zmiany i następnie zeskrobaniu pozostałości narośli przy pomocy narzędzia chirurgicznego zwanego łyżeczką.

Przed podjęciem ostatecznej decyzji o wdrożeniu leczenia brodawczaka łojotokowego warto porozmawiać z lekarzem o zaletach i wadach każdej z wymienionych metod. 

Czy możliwa jest złośliwa brodawka łojotokowa? 

Brodawka łojotokowa jest nieszkodliwa, niezakaźna i nie przekształca się w komórki nowotworowe [1] [6]. Zmiany tego typu nie wymagają leczenia, chyba że ich nieestetyczny wygląd jest wyjątkowo uciążliwy dla pacjenta. 

W aptece są dostępne także specjalne preparaty do usuwania brodawek. Najczęściej zawierają one substancje czynne takie jak kwas salicylowy, kwas glikolowy czy też kwas mlekowy. Ich działanie polega na zmiękczeniu zrogowaciałego naskórka i pobudzenia rogowacenia zmiany. Przed zastosowaniem jakiejkolwiek maści, nawet tej dostępnej bez recepty, lepiej się skonsultować z lekarzem dermatologiem.