Antykoncepcja awaryjna

Antykoncepcja awaryjna to środki, które lekarze przepisują kobietom mającym uzasadnione obawy, że ich niedawny stosunek seksualny może zakończyć się ciążą. Zastosowanie preparatu wpływa na jajniki kobiety, przyczyniając się do hamowania lub blokowania owulacji. Daje to kobiecie „czas”, pozwalający na uniknięcie zapłodnienia komórki jajowej przez uwolnione do dróg rodnych plemniki. Co jeszcze należy wiedzieć o bezpiecznym stosowaniu tabletek „po” i mechanizmie ich działania? Czy tylko lekarz ginekolog podczas wizyty stacjonarnej może takie leki przepisać? Na każde pytanie postaramy się odpowiedzieć poniżej.

Czym jest antykoncepcja awaryjna i jak działa?

Antykoncepcja awaryjna, czy też ratunkowa, to nazwa, którą stosuje się, opisując hormonalne tabletki antykoncepcyjne, których zadaniem jest ochrona kobiety przed zajściem w ciążę w sytuacji wyjątkowej. Środkiem posiłkować można się sporadycznie, gdy stosowana antykoncepcja zawiedzie lub dojdzie do nieplanowanego stosunku bez zabezpieczenia. Tabletki „dzień po” nie należą jednak do metod ochrony przed zapłodnieniem, które stosować można zamiast innych metod zabezpieczenia. Są to preparaty przeznaczone – jak sama nazwa wskazuje – na sytuacje awaryjne i wyłącznie w ten sposób należy je traktować.

Działanie antykoncepcji awaryjnej - na czym polega?

Wiele kobiet zastanawia się, jak działają tabletki „dzień po” i warto ten temat nieco rozszerzyć, gdyż narosło wokół niego wiele krzywdzących mitów. Stosowanie antykoncepcji awaryjnej nie wiąże się bowiem z działaniem poronnym, jak sądzi sporo osób. Antykoncepcja awaryjna rodzaje ma co prawda różne i konkretny mechanizm działania zależy od substancji czynnej preparatu. W tej sytuacji ważny jest jednak nie tyle sam mechanizm działania, co jego efekt. Jak działa tabletka „po”? Podstawowym skutkiem działania jest to, że przez jednorazowe dostarczenie do organizmu kobiety dużej dawki hormonów, dochodzi do opóźnienia lub zahamowania owulacji. Jeśli zatem kobieta przyjmie tabletkę „po”, jej działanie ochronne polega nieco na „grze na czas”, czyli niedopuszczeniu do tego, by plemniki mogły zapłodnić uwolnioną komórkę jajową. Niektóre pigułki dodatkowo wpływają na zmianę lepkości śluzu, co również utrudnia plemnikom przemieszczanie się w kierunku komórki jajowej.

Tabletka „po” a ciąża już istniejąca

Wiesz już, że działanie tabletki „po” polega w głównej mierze na opóźnieniu lub zahamowaniu uwolnienia komórki jajowej, więc jeśli kobieta przeoczy owulację i odbędzie ryzykowny stosunek, istnieje ryzyko, że pigułka nie zadziała. Gdy dojdzie do zapłodnienia i zagnieżdżenia zarodka, przyjęcie tabletki „po” nie przyczyni się do przerwania ciąży, co wiele osób mylnie interpretuje. Trzeba również mieć świadomość tego, że zastosowanie preparatu nie daje 100% pewności, że do ciąży nie dojdzie. Niewątpliwie antykoncepcja awaryjna jest bardzo skuteczna, jednak pozostaje ryzyko, że mimo wszystko zapłodnienie będzie miało miejsca. Znaczący wpływ ma tu czas zażycia pigułki, choć nie jest to jedyna składowa odpowiadająca za skuteczność jej działania. Jeśli mimo przyjęcia tabletki „po” nie dojdzie do krwawienia na czas, gdy powinna pojawić się miesiączka, a pacjentce zaczną dodatkowo towarzyszyć pewne dolegliwości mogące sugerować ciążę (np. nudności), wskazaniem jest w tej sytuacji wykonanie testu ciążowego i kontakt z lekarzem.

Kiedy można zastosować antykoncepcję awaryjną?

Antykoncepcja awaryjna powinna być stosowana w sporadycznych sytuacjach, gdy faktycznie kobieta ma uzasadnione podejrzenia, że w wyniku ostatniego współżycia dojść może do ciąży. Tabletki „dzień po” mogą okazać się na przykład pomocne, gdy stosowana dotychczas metoda antykoncepcji z jakiegoś powodu zawiodła lub istnieje podejrzenie, że tak mogło być. Przykładem może być pęknięta prezerwatywa lub zsunięcie się prezerwatywy. Inna opcja to nieprawidłowe przyjmowanie tabletek antykoncepcyjnych (np. ich pominięcie), które mogło doprowadzić do zmian hormonalnych i owulacji. W wyjątkowych sytuacjach tabletka „dzień po” sprawdzi się również, jeśli doszło do stosunku bez zabezpieczenia i wytrysku w pochwie, aczkolwiek należy to traktować faktycznie jako opcję ratunkową. Antykoncepcja awaryjna nie powinna bowiem być często stosowana i zdecydowanie nie powinna stanowić jedynej formy zabezpieczenia. Ze względu na dużą ilość hormonów stosowana niezgodnie z zaleceniami (np. w przypadku stosowania jej zbyt często) może odbić się negatywnie na zdrowiu pacjentki.

Antykoncepcja awaryjna - jak bezpiecznie stosować tabletki dzień po?

Należy wiedzieć, że tabletki „dzień po” rodzaje mają różne, więc nieco różnić mogą się zalecenia, co do bezpiecznego stosowania środka. W trosce o zdrowie kobiety, konieczne jest zatem stosowanie się do zaleceń lekarza i informacji, które znajdują się w ulotce preparatu. Ewentualne pytania i wątpliwości w tym zakresie najlepiej konsultować z lekarzem lub farmaceutą.Antykoncepcja awaryjna powinna być stosowana przez kobiety w wieku dojrzałości płciowej, które nie są jeszcze w ciąży. Przeciwwskazaniem jest między innymi uczulenie na składniki wchodzące w skład preparatu. Warto jednak w tym miejscu wspomnieć, że nie występuje wyłącznie jedna tabletka „dzień po” w Polsce. Gdy w grę wchodzi antykoncepcja awaryjna, preparaty dostępne w naszym kraju to ellaOne i Escapelle. Różnią się one składem, więc uczulenie wykluczające możliwość przyjęcia jednej z nich nie jest zawsze równoznaczne z uczuleniem na składniki drugiej.Tabletek „po” nie powinno zażywać się często. Wyjątkiem są wymioty, które pojawią się w krótkim czasie od przyjęcia pigułki. W tej sytuacji zaleca się połknięcie kolejnej tabletki na wypadek, gdyby wcześniejsza została usunięta z organizmu, zanim zacznie działać.

Antykoncepcja awaryjna na receptę - dostępność w Polsce

Gdy w grę wchodzi tabletka „dzień po”, nazwa nie jest przypadkowa. Kluczowy bowiem jest czas przyjęcia preparatu. Produkty tego typu powinny zostać zażyte w możliwie najkrótszym czasie od stosunku. W przypadku Escapelle kobieta ma 72 godziny na zażycie kapsułki, a najlepiej, by połknęła ją w pierwszych 12 godzinach od stosunku. W przypadku ellaOne kobieta ma 120 godzin na zażycie kapsułki, a najlepiej, by połknęła ją w pierwszych 24 godzinach od stosunku.Kobiety, które potrzebują przyjąć tabletkę „dzień po”, muszą liczyć się z tym, że dostęp do niej może być nieco utrudniony. Oznacza to, że antykoncepcja awaryjna nie może być w Polsce kupiona „od ręki”, gdy tylko pojawi się taka potrzeba. Tabletka „po” bez recepty nie może być w aptece wykupiona. Farmaceuta nie ma prawa jej wydać, jeśli kobieta nie posiada wystawionego przez lekarza upoważnienia w postaci e-recepty. To duży problem, biorąc chociażby pod uwagę trudności z dostaniem się do lekarzy w naszym kraju.

Kto może przepisać tabletkę „po”?

Antykoncepcja awaryjna bez recepty w Polsce nie może być kupiona, o czym wspomniano już wcześniej. Nie oznacza to jednak, że w każdym wypadku konieczna jest wyłącznie wizyta u ginekologa. Gdy w grę wchodzi antykoncepcja awaryjna, ustawa upoważnia do wystawienia e-recepty lekarzy o różnych specjalizacjach – nie tylko ginekologa. To poniekąd duże ułatwienie, biorąc pod uwagę fakt, że antykoncepcja awaryjna bez recepty nie może być kupiona. Niestety pozostaje kwestia dostępności lekarzy – nie zawsze łatwo bowiem umówić się na stacjonarną wizytę lekarską w dogodnym terminie. Sama rezerwacja terminu również nie jest gwarancją otrzymania e-recepty, gdyż lekarz może odmówić jej wypisania, zasłaniając się klauzulą sumienia.Podstawą, jeśli chodzi o skuteczność działania tabletki „po”, jest czas jej zażycia. Nie ma mowy tu zatem o bieganiu od lekarza do lekarza. Z pomocą w tej dość trudnej sytuacji przychodzą zdalne konsultacje lekarskie, w przypadku których kobiecie może zostać przepisana antykoncepcja awaryjna. Online wizyta jest rozwiązaniem, gdy ciężko umówić się na konsultację stacjonarną, a czas nagli. W czasie zdalnej konsultacji lekarz sprawdza, czy kobieta posiada przeciwwskazania do przyjęcia leku, a w przypadku braku wątpliwości w tym zakresie, przepisuje jej preparat awaryjny.

Jak zrealizować e-receptę online na antykoncepcję awaryjną?

Pozostaje jeszcze jedna kwestia, gdy kobiecie zostanie przepisana tabletka „dzień po”. Jak dostać ją najszybciej? Swoje kroki wystarczy skierować do apteki. Warto wcześniej podzwonić po aptekach z pytaniem o dostępność leku. Kiedy bowiem potrzebna jest antykoncepcja awaryjna, cena stanowi drugorzędową kwestię. Najważniejsze jest szybkie przyjęcie pigułki, więc oczekiwanie, aż „tańsza” apteka zamówi towar, mija się zwykle z celem. Antykoncepcja awaryjna na receptę wystawioną online może być kupiona dokładnie w taki sam sposób, jak realizuje się e-recepty wystawiane stacjonarnie. Sama e-recepta niczym bowiem w tym przypadku się nie różni.

• Farmaceucie wystarczy podyktować kod 4-cyfrowy, który wysyłany jest SMS-em w momencie wystawiania e-recepty. Dla uwierzytelnienia podaje się dodatkowo swój numer PESEL (czy też PESEL bliskiej osoby, w imieniu której e-receptę realizujemy).
• Jeśli pacjentka nie chce podawać swojego numeru PESEL, może również skorzystać z innej opcji. Do realizacji e-recepty na antykoncepcję awaryjną wystarczy kod kreskowy, który znajduje się na wydruku informacyjnym dokumentu. Znaleźć można go w swojej skrzynce mailowej (wysyłany jest w załączniku wiadomości e-mail) oraz na swoim profilu IKP w zakładce „e-recepty”. Taki kod można okazać w postaci wydrukowanej, ale można również wyświetlić go farmaceucie na urządzeniu mobilnym.