Kiła – objawy i przyczyny. Jak ją leczyć?

Ta choroba zakaźna jest przenoszona najczęściej podczas kontaktów seksualnych i początkowo przebiega bezobjawowo. Dopiero po około 2-3 tygodniach od zakażenia pojawiają się pierwsze symptomy w postaci grudkowatej wysypki oraz owrzodzeń. Mowa oczywiście o kile. Objawy kiły powinny skłonić do jak najszybszej wizyty u lekarza, ponieważ czas gra na niekorzyść chorego. Na czym polega diagnostyka i leczenie tego schorzenia? Podpowiadamy. 

Czym jest kiła – rodzaje i etapy choroby

Co to jest kiła (inaczej syfilis, lues, choroba francuska)? Jest to choroba zakaźna wywoływana przez bakterię Treponema pallidum [1]. Wyróżniamy dwa rodzaje kiły – nabytą oraz wrodzoną [2]. Syfilis nabyty jest przenoszony najczęściej podczas kontaktów seksualnych, przebieg schorzenia może być  wieloletni, z następującymi po sobie okresami objawowymi i bezobjawowymi. Kila wczesna trwa do 2 lat od zakażenia, natomiast późna dłużej niż 2 lata. Do zakażenia kiłą wrodzoną dochodzi w okresie ciąży, poprzez łożysko. Rozróżnia się kiłę wrodzoną wczesną, dającą objawy do 2. roku życia oraz późną, która ujawnią się po tym okresie [3]. 

Objawy kiły – jak ją rozpoznać?

Jakie symptomy daje kiła? Pierwsze objawy pojawiają się najczęściej w ciągu trzech lub czterech tygodni od zakażenia. Należą do nich stwardniałe, wrzodziejące zmiany skórne [4].  Następnie po miesiącu dochodzi do ostrego rozsiewu krętków w organizmie, co objawia się poprzez wysypkę plamkowo-grudkową, gorączkę oraz powiększenie węzłów chłonnych. Jak jeszcze manifestuje się kiła? Objawy u kobiet i mężczyzn są podobne – w późniejszym okresie choroby następuje rozsiew Treponema pallidum do opon mózgowo-rdzeniowych, co przyczynia się do wywołania stanu zapalnego w obrębie tej struktury. Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych w wyniku kiły może ustąpić samoistnie, następnie choroba może przejść do fazy utajenia. Czym wyróżnia się utajona kiła? Objawy co prawda na jakiś czas zanikają, jednak właśnie w tym okresie wzrasta prawdopodobieństwo transmisji choroby na inne osoby [4]. 

Kiła to choroba zakaźna, która wymaga wdrożenia jak najszybciej odpowiedniego leczenia. W przeciwnym razie u chorego rozwinie się późna kiła objawowa, która może poskutkować poważnymi problemami zdrowotnymi, takimi jak zaburzenie funkcjonowania układu nerwowego czy też uszkodzenie mózgu oraz serca [4]. W sytuacji, gdy zaobserwowano objawy zakażenia kiłą, należy udać się do lekarza dermatologa lub lekarza zajmującego się chorobami zakaźnymi. Specjalista zleci odpowiednie badania diagnostyczne i na podstawie ich wyniku dobierze odpowiednią metodę leczenia. Jeśli problem zdrowotny nie ustąpi po planowanym zakończeniu kuracji, pacjent może uzyskać kolejną receptę na leki już bez udawania się na wizytę stacjonarną do lekarza. W tym celu można skorzystać z wygodnego rozwiązania, jakim są recepty online. Dokument wystawiony przez Internet można zrealizować w każdej aptece. 

Jakie są objawy kiły wrodzonej? Choroba ta jest bardzo niebezpieczna, ponieważ może powodować dystrofię wewnątrzmaciczną, uogólniony obrzęk płodu, poród przedwczesny, a także poronienie [3]. Jeśli dziecko przyjdzie na świat z kiłą, występują u niego liczne wady rozwojowe. Objawy kiły mogą się pojawić do 2. roku życia (jest to tzw. kiła wrodzona wczesna) lub po tym okresie (wtedy mamy do czynienia z kiłą wrodzoną późną). Charakterystyczne symptomy kiły wrodzonej to [3]: 

• ciemniejąca wysypka plamisto-grudkowa na skórze; 
• hepatosplenomegalia (powiększenie wątroby i śledziony), której może towarzyszyć żółtaczka; 
• nadmierna wydzielina w nosie – surowicza, a później śluzowo-ropna, ograniczająca drożność; 
• powiększenie węzłów chłonnych;
• zaburzenia w obrębie układu krążenia – anemia hemolityczna, małopłytkowość, zaburzenia krzepliwości; 
• zmiany w układzie kostnym: osteochondritis (zapalenie kości i chrząstek) lub periostitis (zapalenie okostnej).

Zakażenie kiłą wrodzoną może przebiegać z zapaleniem płuc, poważny stan zapalny może się wywiązać także w obrębie mięśnia serca, przewodu pokarmowego, trzustki, nerek i układu nerwowego (w tym także w narządzie wzroku). U dzieci z kiłą wrodzoną późną obserwowane są także symptomy takie jak [3]: 

• napady drgawek;
• pogrubienie przymostkowego końca obojczyka; 
• porażenia;
• uwydatnienie kości czołowych; 
• stawy Cluttona;
• wodogłowie; 
• zęby Hutchinsona. 

Kiła – przyczyny 

Kiła u mężczyzn i kobiet jest wywoływana przez bakterię krętka bladego – Treponema pallidum. Jest to bakteria Gram-ujemna, należąca do rodziny Spirochaetaceae [5]. Krętek blady jest obligatoryjnym pasożytem, jego jedynym żywicielem jest człowiek. Po wniknięciu do organizmu bakteria bardzo szybko przedostaje się do naczyń chłonnych i krwionośnych, skąd rozprzestrzenia się dalej, na cały organizm.

Jak dochodzi do zakażenia kiłą?

Do zarażenia kiłą dochodzi przede wszystkim na drodze kontaktów seksualnych, wskutek kontaktu z wydzielinami chorego [6]. Zakażenie Treponema pallidum jest możliwe także po dotknięciu krwawiących owrzodzeń na ciele chorego, drogą przezłożyskową oraz podczas przetoczenia zakażonej krwi. 

Kiłą można się zakazić podczas seksualnego z osobą zakażoną – waginalnego, oralnego oraz analnego. Treponema pallidum  można przekazać także podczas całowania, jednak ryzyko zarażenia w ten sposób jest mniejsze niż w przypadku kontaktów seksualnych [7]. Ryzyko transmisji choroby przez kontakt pośredni, np. używanie tych samych ręczników lub naczyń czy też noszenie tych samych ubrań jest minimalne, ponieważ bakterie krętka bladego są wrażliwe na wysychanie i inne czynniki środowiskowe. Nie ma również możliwości, by zarazić się kiłą podczas przytulania, korzystania z tej samej toalety co chory lub pływania w tej samej wodzie [7]. 

Diagnostyka kiły – niezbędne badania

Skąd wiadomo, że u pacjenta wystąpiła kiła? Jak rozpoznać kiłę? Diagnostyka syfilisu opiera się o  badanie serologiczne VDRL, czyli test w kierunku przeciwciał przeciw antygenom Treponema pallidum [7]. Jeśli test przesiewowy da nieprawidłowy (pozytywny) wynik, wykonywane są badania potwierdzające, takie jak np. analiza mikroskopowa wydzieliny z dna owrzodzenia, tzw. test zakaźności królika czy też testy biologii molekularnej wykorzystujące metodę PCR [1]. Bardzo istotny dla ostatecznej diagnozy jest obraz kliniczny oraz wywiad epidemiologiczny. 

WAŻNE: Każda osoba, u której zdiagnozowano kiłę, powinna zostać przebadana także w kierunku HIV [8]. 

Leczenie kiły – jak przebiega? 

Nieleczona kiła prowadzi do poważnych uszkodzeń w obrębie narządów, układu nerwowego, układu krążenia oraz kości i stawów.  Z tego powodu liczy się każda godzina – im wcześniej chory uda się do lekarza, zostanie postawiona diagnoza kiły i następnie wdrożone odpowiednie leczenie, tym lepsze rokowania. Leczenie kiły polega na podawaniu antybiotyków drogą domięśniową lub dożylną, dawkowanie zależy od stadium choroby. Jeśli zareagowano zawczasu, możliwe jest wyleczenie kiły we wszystkich stadiach, ale niestety wielu zmian spowodowanych przez chorobę nie da się już cofnąć [7]. 

Zgodnie z Ustawą o zapobieganiu i zwalczaniu chorób zakaźnych  [9] leczenie kiły jest bezpłatne, bez względu na to, czy pacjent jest ubezpieczony. Zarówno diagnostyka, jak i leczenie szpitalne oraz pozaszpitalne, a także zakup leków w związku z zakażeniem kiłą są refundowane przez państwo. Po zakończeniu leczenia kiły niezbędne są okresowe kontrole i badania krwi. Jeśli kobieta chce mieć pewność, że u jej dziecka nie wystąpi kiła wrodzona, powinna wykonać dwa razy w ciągu ciąży badanie serologiczne. 

Profilaktyka – jak unikać zarażenia kiłą? 

Ryzyko zachorowania na kiłę można zminimalizować poprzez zachowanie ostrożności podczas kontaktów seksualnych. Wskazane jest, aby odbywać stosunki płciowe ze stałym partnerem i stosować podczas seksu prezerwatywy. Bardzo efektywna w zapobieganiu zakażenia krętkiem bladym jest abstynencja od aktywności seksualnej.