Czego powodem mogą być drgawki? Rodzaje, postępowanie, leczenie.

Drgawki (czy też konwulsje) to mimowolne skurcze mięśni, które pojawiają się nagle i mają charakter przemijający. Zazwyczaj kojarzymy je z padaczką, jednak należy wiedzieć, że mogą pojawić się również z wielu innych przyczyn. Przykładem mogą być np. drgawki gorączkowe lub drgawki alkoholowe. Z artykułu dowiesz się, czym konkretnie są oraz jak powstają drgawki, jakie występują ich rodzaje, a także w jaki sposób konwulsje się objawiają. Podpowiadamy również, na czym polega leczenie drgawek oraz jak pomóc osobie, która ma atak drgawek.

Czym są drgawki?

Konwulsje, czy też drgawki, to napad o charakterze przemijającym, który wiąże się z gwałtownymi skurczami mięśni. Mogą być to skurcze uogólnione lub skurcze mięśni szkieletowych. Pojawianie się drgawek wiąże się z nieprawidłowościami w korze mózgowej, rdzeniu kręgowym lub ośrodkach podkorowych mózgu. Drgawki mogą pojawiać się jako atak jednokrotny, jednak mogą również występować w serii w ramach jednego napadu. Często wiążą się z dodatkowymi objawami, w tym z utratą przytomności i dezorientacją. Drgawek nie powinno mylić się z dreszczami, gdyż dolegliwości te znacznie się różnią. Konwulsje nie są zatem tym samym, co zimne dreszcze w nocy (które jednak także wymagają diagnostyki). Również tzw. „drgawka podczas snu” (czyli nagłe zerwanie ciała) może wiązać się ze znacznie innymi kwestiami niż opisywane w tym artykule drgawki, aczkolwiek i ta dolegliwość, zwłaszcza jeśli jest nasilona, wymaga sprawdzenia u neurologa.

Leczenie drgawek dobiera się do ich przyczyny, nasilenia i częstotliwości pojawiania się. Niejednokrotnie pacjenci muszą przygotować się na wieloletnią terapię lekami specjalistycznymi, które dostępne są wyłącznie na receptę. Skorzystać można również z recepty online, co jest bardzo wygodnym rozwiązaniem, gdy pacjent nie może dostać się do swojego lekarza na czas, a kończą mu się przepisane przez niego leki.

Rodzaje drgawek.

Pojawiające się u pacjentów drgawki podzielić można na trzy główne rodzaje.

• Drgawki toniczne – napięcie mięśni o charakterze nieprzerwanym (silne napięcie mięśni bez ich rozluźniania), z odgięciem do tyłu głowy oraz wyprostowaniem i uniesieniem kończyn.
• Drgawki kloniczne – drgawki o charakterze ograniczonym, które mogą dotyczyć jedynie wybranego obszaru ciała (np. kończyny, palce, twarz). Skurcze mięśni przerywają ich rozluźnienia.
• Drgawki toniczno-kloniczne – związane z zaburzeniami układu nerwowego i objawiające się w dwóch fazach. W pierwszej dochodzi do zaciśnięcia pięści i szczęki, sztywności mięśni oraz skurczów mięśni utrudniających oddychanie (ciało robi się sine). W drugiej fazie zauważyć można szybkie poruszanie pacjenta gałkami ocznymi, gwałtowne wstrząsy głowy i wykrzywienie jego twarzy, związane ze skurczami mięśni. Pacjent traci również wówczas przytomność.

Istnieją również inne podziały drgawek. Biorąc pod uwagę dodatkowe objawy, konwulsje podzielić można na przykład na pierwotne uogólnione (utrata świadomości + drgawki toniczno-kloniczne) oraz częściowe (bez utraty przytomności, z różnymi symptomami, zależnie od lokalizacji ogniska w mózgu). U dzieci najczęściej pojawiają się drgawki gorączkowe. Jeśli chodzi natomiast chodzi o drgawki u noworodka i niemowlaka, mogą wiązać się z bezdechem i innymi poważnymi dolegliwościami, dlatego bezwzględnie wymagają kontroli lekarskiej. Należy wiedzieć, że napady drgawkowe należy odróżnić od pewnych symptomów u małych dzieci, które mogą mieć charakter fizjologiczny. Przykładem są „drgawki” przy zasypianiu czy karmieniu. Wszelkie objawy niepokojące warto skonsultować jednak z pediatrą, gdyż rodzic bez wiedzy medycznej nie jest w stanie postawić wiarygodnej diagnozy.

Objawy drgawek – jak je rozpoznać?

Gdy chory ma napad drgawkowy, objawów nie da się pomylić z niczym innym. Zazwyczaj przy napadzie pojawiają się mimowolne skurcze mięśni ciała (części lub wszystkich). Oczywiście to, jak drgawki przebiegają, zależne jest między innymi od ich rodzaju. Nieco inaczej wyglądają drgawki toniczne, inaczej kloniczne, a jeszcze inaczej toniczno-kloniczne, co szczegółowo opisano we wcześniejszych akapitach. Napad najczęściej nie trwa dłużej niż 3 minuty, jednak dla osób obserwujących go z zewnątrz może wydawać się to bardzo długie. W trakcie ataku drgawek zauważyć można np. napięcie mięśni chorego i bezwładne ruchy głową i kończynami. Dojść może także do utraty przytomności, problemów z oddychaniem, a nawet do utraty kontroli nad zwieraczami.

Przyczyny drgawek.

Należy mieć świadomość tego, że drgawki nie są zarezerwowane wyłącznie dla niektórych osób chorych, w tym np. na padaczkę, choć niewątpliwie jest to jedna z najczęstszych przyczyn drgawek. Konwulsje mogą jednak pojawić się w zasadzie u każdego człowieka – kwestią kluczową u osób zdrowych jest bodziec, który drgawki wywoła oraz oczywiście jego nasilenie. Do wystąpienia napadu konieczne są również pewne zmiany w mózgu zwiększające pobudliwość neuronów.

Najlepiej znane są większości osób drgawki padaczkowe, jednak przyczyn konwulsji może być znacznie więcej. Do drgawek przyczynić mogą się na przykład urazy głowy, w tym zarówno mechaniczne, jak i inne. Stan ten wywołać może również udar mózgu lub dolegliwości związane z mózgiem, w tym między innymi zapalenie mózgu lub zapalenie opon mózgowych, ropień mózgu, nowotwór mózgu, a także krwawienie do ośrodkowego układu nerwowego czy histeria. Bardzo możliwe są ponadto drgawki po alkoholu, a także po jego odstawieniu, czy też po odstawieniu narkotyków. Wyróżnić można także drgawki gorączkowe, o które szczególnie obawiają się rodzice małych dzieci, a także konwulsje wywołane hipoglikemią. Do drgawek może dojść również wskutek zatrucia. Mowa zarówno o zatruciu chemikaliami, jak również o zatruciu lekami, czego należy być świadomym, samodzielnie modyfikując dawki stosowanych leków. Rzucawka pojawić może się również u kobiet ciężarnych w związku z zatruciem ciążowym.

Drgawki a padaczka.

Jak już wcześniej wspomniano, drgawki charakterystyczne są również przy padaczce. Do padaczki przyczynić mogą się między innymi uszkodzenia mózgu lub choroby mózgu. Na chorobę składa się szereg objawów psychicznych, somatycznych i wegetatywnych, które u chorych pojawiają się z różnym natężeniem. Bardzo ważne jest to, że jeden epizod drgawkowy nie stanowi jeszcze padaczki, gdyż choroba ta charakteryzuje się napadami powracającymi. Gdy pojawia się atak padaczki, chory może mieć skurcze toniczne lub kloniczne. Dojść może również do utraty przytomności, utraty kontroli nad zwieraczami, a także zaburzeń czuciowych.

Warto wiedzieć, że wyróżnić można również napady rzekomopadaczkowe, czyli drgawki dysocjacyjne. Zaburzenia dysocjacyjne i zaburzenia konwersyjne mogą przyczyniać się do wystąpienia napadów, w przypadku których pacjent nie traci kontroli nad zwieraczami i nie traci przytomności, a jego badanie EEG nie potwierdza padaczki. Wówczas pojawianie się ataków związane jest z niemożnością psychicznego radzenia sobie z przeciążeniem emocjonalnym.

Pierwsza pomoc przy drgawkach.

Gdy u osoby w naszym otoczeniu pojawią się drgawki, należy przede wszystkim zabezpieczyć najbliższą okolicę, by pacjent nie zrobił sobie krzywdy. Niekontrolowane przy konwulsjach ruchy mogą bowiem przyczynić się do tego, że pacjent dozna poważnych obrażeń. Najlepiej zatem usunąć z jego otoczenia przedmioty, o które może się uderzyć czy skaleczyć, a także ułożyć mu głowę na czymś miękkim, kontrolując drożność dróg oddechowych. Pacjentowi z drgawkami nie wolno podawać picia czy leków, ani innych przedmiotów do ust. Najlepiej w bezpiecznej pozycji zostawić go w spokoju. Nie wolno na siłę przytrzymywać ciała pacjenta, gdyż można zrobić mu krzywdę – można natomiast rozluźnić mu nieco ubranie.

Najważniejszy jest spokój i opanowanie osoby, która opiekuje się pacjentem z drgawkami. Napad zazwyczaj jest krótkotrwały, choć może nam się wówczas wydawać, że trwa wieki. Pogotowie należy wezwać zawsze, gdy drgawki wzbudzają nasz niepokój – zwłaszcza jeśli pojawiły się u pacjenta po raz pierwszy lub jeśli napad leczonego chorego przedłuża się, pacjent nie wraca do świadomości lub jeden napad następuje bezpośrednio po kolejnym. Gdy mowa o drgawkach gorączkowych, bardzo ważne jest obniżenie temperatury ciała pacjenta. Koniecznie należy zadzwonić po pomoc medyczną, gdy pojawiają się drgawki u dzieci, w tym zwłaszcza drgawki u noworodka.

Leczenie drgawek.

Wspomniano już wcześniej, że drgawki mogą być spowodowane różnymi czynnikami. Nie istnieje jeden lek na drgawki, bo napady pojawiające się u chorego mogą mieć wiele postaci i mogą wiązać się z różnymi przyczynami. By wdrożyć leczenie, przede wszystkim konieczna zatem jest poszerzona diagnostyka, w tym wywiad medyczny i wykonanie badań specjalistycznych. Lekarz zaleci odpowiednie badania, biorąc pod uwagę swoje podejrzenia, co do przyczyny konwulsji. Mogą być to badania neurologiczne, TK, badanie EEG, a także badania krwi. Sposób leczenia drgawek dobiera się do zdiagnozowanej przyczyny, nasilenia konwulsji, częstotliwości napadów itp. Jeśli do drgawek doprowadziła gorączka, walczy się z jej przyczyną. Jeśli chodzi o farmakologię przy padaczce, pacjent otrzymuje zazwyczaj leki, których zadaniem jest ograniczenie częstotliwości napadów. W niektórych natomiast przypadkach (np. guz mózgu) niezbędny będzie również u danego pacjenta zabieg chirurgiczny.