Amantadyna

Amantadyna jest lekiem, który popularnie stosowany jest w łagodzeniu objawów choroby Parkinsona i nie tylko. Jest to substancja o działaniu dopaminergicznym, przeciwcholinergicznym i wirostatycznym. Lek Amantadyna występuje w formie tabletek doustnych oraz roztworów do infuzji i zakupić można go w aptece wyłącznie na receptę. Jakie są wskazania i przeciwwskazania do zażycia tego leku? Jakie jest jego dawkowanie i możliwe działania niepożądane?

Czym jest Amantadyna i kiedy się ją stosuje?

Amantadyna to lek wykorzystywany przy leczeniu objawów parkinsonowskich, a także w niektórych przypadkach przy leczeniu grypy typu A, ze względu na swoje właściwości wirostatyczne. Jest to związek chemiczny należący do amin. Amantadyna jest pochodną adamantanu i powstaje poprzez przyłączenie grupy aminowej do adamantanu. Amantadyna wykazuje działanie dopaminergiczne, przeciwcholinergiczne i wirostatyczne. Jest to lek dostępny na receptę, stosowany wyłącznie w ściśle określonych przypadkach, gdy lekarz uzna zasadność wystawienia recepty i jednocześnie nie zdiagnozuje przeciwwskazań zdrowotnych pacjenta do zażywania leku. Amantadyna na rynku dostępna jest od 1966 roku. Początkowo środek ten wykorzystywany był do profilaktyki grypy azjatyckiej, natomiast około 10 lat później zaczęto stosować go do profilaktyki grypy typu A. Aktualnie, a konkretniej od roku 1973, głównym zastosowaniem Amantadyny jest łagodzenie objawów parkinsonowskich.

E-recepta online na Amantadynę

Amantadyna jest lekiem, który dostępny jest wyłącznie na receptę od uprawnionego lekarza. Nie można jej kupić w naszym kraju na własną rękę, co wiąże się z kwestiami bezpieczeństwa, co do stosowania tego środka. W naszym kraju Amantadyna dostępna jest aktualnie w formie dwóch leków. Jest to Viregyt-K, którego substancją czynną jest chlorowodorek Amantadyny, a także Amantix, którego substancją czynną jest siarczan Amantadyny. Te substancje czynne różnią się szybkością wchłaniania Amantadyny z przewodu pokarmowego – chlorowodorek Amantadyny wchłania się szybciej, więc szybciej osiągnąć można maksymalne stężenie tego leku w krwi. Oba te leki stosowane są w przypadku terapii objawów parkinsonowskich, aczkolwiek lek Amantix nie jest zalecany w przypadku stosowania w leczeniu grypy typu A, ze względu na ryzyko przedawkowania. 

By kupić lek z Amantadyną, konieczny jest wcześniejszy kontakt z lekarzem, jednak opcją jest tutaj również konsultacja online, po zakończeniu której wystawiona może być recepta online. Jest to komfortowe rozwiązanie dla osób, którym kończy się recepta na Amantadynę i nie mogą dostać się aktualnie do swojego lekarza prowadzącego. Recepta przez Internet na Amantadynę to dokument pełnoprawny i legalny, który uprawnia do wykupu leku w aptece i powiązany jest z numerem PESEL pacjenta, przez co zapisywany jest w historii leczenia IKP. Oczywiście e-recepta na Amantadynę nie może być po prostu „zamówiona”. Pacjent płaci za usługę, jaką jest konsultacja medyczna ze specjalistą w formie zdalnej. Jeśli na podstawie konsultacji lekarz stwierdzi zasadność wystawienia e-recepty online na dany lek i jednocześnie nie stwierdzi przeciwwskazań do jego zażywania, pacjent niezwłocznie otrzyma stosowny dokument, który będzie mógł bez problemu zrealizować w aptece. 

Wskazania do stosowania Amantadyny

Mechanizm działania Amantadyny jest wielokierunkowy, dlatego jeśli chodzi o wskazania do stosowania Amantadyny u pacjentów, wyróżnić można kilka grup, gdy leki z Amantadyną są stosowane.

• Lek Amantadyna przepisywany jest w przypadku choroby Parkinsona, gdy pojawia się drżenie spoczynkowe lub sztywność mięśni, spowolnienie ruchowe (hipokinezja), bezruch (akinezja), czy też niestabilność postawy. Jej zastosowanie w przypadku choroby Parkinsona polega na tym, że substancja ta uwalnia dopaminę z neuronów i jednocześnie jest agonistą receptorów glutaminianowych. Ułatwia ona zatem uwalnianie dopaminy i jednocześnie blokuje wychwyt zwrotny dopaminy przez receptory glutaminianowe NMDA, dzięki czemu zapobiega neurotoksyczności. Dopamina jest natomiast bardzo ważnym dla naszego ośrodkowego układu nerwowego neuroprzekaźnikiem.
• Amantadyna zalecana jest do leczenia stwardnienia rozsianego oraz ostrych uszkodzeń mózgu.
• Za wskazania do zastosowania Amantadyny uważa się również zaburzenia ruchowe, które przypominają objawy choroby Parkinsona, w tym objawy pozapiramidowe, takie jak akatyzje (pobudzenie ruchowe i poczucie konieczności bycia w ciągłym ruchu) i dystonie (mimowolne ruchy prowadzące do przyjmowania nienaturalnych pozycji ciała), parkinsonizm czy wczesna dyskineza, które wywołują innego rodzaju leki (np. niektóre neuroleptyki, a także preparaty działające podobnie). 
• Wskazaniem do zastosowania Amantadyny może być również profilaktyka i leczenie grypy typu A, ponadto stosuje się tego typu substancję w przypadku pojawiających się po przebytym półpaścu nerwobóli. Właściwości wirostatyczne Amantadyny wiążą się z blokowaniem pompy protonowej wirusowego białka M2. Przez tego typu aktywność Amantadyna blokuje replikację wirusa, przez co choroba nie może postępować. 
• Amantadyna stosowana jest także w leczeniu szpitalnym – wówczas lek ten stosuje się pod kontrolą lekarzy do terapii zaburzeń świadomości i stanu czuwania. 
• Obecnie trwają badania kliniczne nad zastosowaniem Amantadyny w przypadku terapii Covid-19, aczkolwiek na wiarygodne wyniki i ewentualne wskazania do bezpiecznego zastosowania tego środka w przypadku koronawirusa trzeba będzie jeszcze poczekać. 

Amantadyna – przeciwwskazania

Podstawowym przeciwwskazaniem do zażywania leków z Amantadyną jest nadwrażliwość na tego typu substancję, a także nadwrażliwość na którąkolwiek z substancji dodatkowych, które znajdują się w leku. Do przeciwwskazań stosowania Amantadyny zaliczyć można również niektóre choroby i schorzenia, w tym zwłaszcza te dotyczące układu sercowo-naczyniowego. Zaliczyć można do nich między innymi zapalenie mięśnia sercowego i kardiomiopatię, a także niewydolność serca, arytmie komorowe, blok przedsionkowo-komorowy stopnia II lub III, bradykardię i wydłużony odstęp QT lub widoczne fale U. 

Oprócz chorób układu sercowo-naczyniowego, do przeciwwskazań stosowania Amantadyny zaliczyć można również innego typu choroby, w tym zwłaszcza chorobę wrzodową żołądka, zaburzenia czynności nerek i drgawki. Przeciwwskazaniem do zażywania Amantadyny jest również obniżone stężenie magnezu i potasu we krwi. Również ciąża i karmienie piersią stanowią przeciwwskazania, gdyż Amantadyna grozi powikłaniami ciążowymi, ponadto może prowadzić do pojawiania się wad wrodzonych płodu, w tym zwłaszcza wad kończyn i układu sercowo-naczyniowego dziecka, ponadto przenika ona łatwo do mleka matki i może wywoływać niepożądane dolegliwości u dziecka. Lek z Amantadyną nie powinien być również podawany małym dzieciom. 

Dawkowanie Amantadyny

Odpowiednie dawkowanie leku Amantadyna ustala lekarz indywidualnie w przypadku każdego pacjenta. Zależne jest to od wielu czynników, w tym od zdiagnozowanej u danego pacjenta choroby oraz nasilenia jej objawów, a także od stanu zdrowotnego pacjenta, jego wieku, towarzyszących mu schorzeń i leków, które on przyjmuje na stałe. Najczęściej rozpoczyna się dawkowanie Amantadyny od dawki 100 mg na dobę i w razie potrzeby dawkę dobową się zwiększa. Amantadyna może być stosowana w formie tabletek doustnych lub podawana pacjentowi dożylnie. 

• Amantadyna podawana doustnie – w przypadku leczenia grypy typu A osób dorosłych zwykle stosuje się dobową dawkę 100-200 mg, natomiast w przypadku leczenia choroby Parkinsona zaczyna się od dawki 100 mg i następnie w razie konieczności dawkę się zwiększa o kolejnych 100 mg po tygodniu stosowania. Nie można przekraczać dawki 600 mg na dobę, więc zwykle pacjenci stosują 100-300 mg dwa razy dziennie. 
• Amantadyna podawana dożylnie – infuzje dożylne osób dorosłych przeprowadzane są w warunkach szpitalnych, gdy u pacjenta dochodzi do bardzo dużego nasilenia objawów parkinsonowskich (przełom akinetyczny), a także w przypadku szpitalnej terapii zaburzeń świadomości i stanu czuwania. Dawkowanie dobowe zależne jest od wielu czynników – zwykle stosuje się dawkę 200-600 mg/dobę. 

Interakcje z innymi lekami – z czym nie łączyć Amantadyny

Amantadyna jest lekiem, który nie może być zażywany z niektórymi lekami, w tym zwłaszcza z tymi, których działanie polega na wydłużaniu odstępu QT. Należy do tego dodać również inne leki, z którymi Amantadyna może wchodzić w niepożądane interakcje. Wszystkie grupy leków, których nie powinno się łączyć z terapią Amantadyną znajdują się w ulotce danego preparatu, jednak już tu należy wspomnieć, że Amantadyna może nasilać działania niepożądane niektórych leków (np. leków przeciwcholinergicznych), ponadto niektóre leki, jak np. Memantyna, mogą nasilać działanie Amantadyny (w tym także działanie niepożądane czy toksyczne). Bardzo ważne jest zatem, by pacjent w czasie wywiadu lekarskiego poinformował lekarza o wszystkich zażywanych przez siebie lekach (stosowanych zarówno na receptę, jak i bez recepty). 

Należy uważać także na niektóre leki moczopędne, które mogą prowadzić do powstawania toksycznych dla organizmu stężeń Amantadyny w surowicy. Łączenie Amantadyny z niektórymi lekami może zwiększać ryzyko pojawienia się poważnych zaburzeń rytmu serca, a także wystąpienia drgawek. Jeśli Amantadyna ma być stosowana w terapii skojarzonej z innymi lekami zalecanymi przy chorobie Parkinsona, konieczne będzie dostosowanie dawek obu leków, by zmniejszyć działania niepożądane. 

Skutki uboczne stosowania Amantadyny

Amantadyna jest lekiem, który może wywoływać szereg skutków ubocznych, dlatego stosowanie tego środka powinno odbywać się wyłącznie w związku z zaleceniem lekarskim i jednocześnie pod kontrolą lekarza. Oczywiście o możliwych działaniach niepożądanych Amantadyny oraz częstotliwości ich występowania w grupie badanej informuje ulotka preparatu. 

Wśród skutków ubocznych stosowania Amantadyny wymienia się bardzo często między innymi obrzęki kostek oraz sinicę marmurkowatą. Częste skutki uboczne stosowania Amantadyny to natomiast między innymi bóle głowy i mięśni, a także objawy depresji i lęków. Dodać można do tego również zmiany zachowania, w tym nerwowość i problemy z koncentracją, a także letarg, omamy, uczucie splątania. Częste objawy niepożądane przy zażywaniu Amantadyny to również zaburzenia koordynacji ruchowej, problemy ze snem, w tym zarówno bezsenność, jak i koszmary nocne, a także dolegliwości ze strony układu pokarmowego, w tym nudności i wymioty, biegunki i zaparcia. Pojawić może się również jadłowstręt, kołatania serca, suchość w ustach oraz zaburzenia widzenia i mowy. 

Wspomnieć należy również o rzadko pojawiających się skutkach ubocznych, wśród których wymienić można między innymi psychozę i dezorientację, a także niewyraźne widzenie, dyskinezę (nieskoordynowane ruchy głową i kończynami), drgawki i drżenie. Niezbyt często dochodzi natomiast do zatrzymania lub nietrzymania moczu, a także do uszkodzeń rogówki czy pojawiania się rumienia. Wyróżnić można ponadto bardzo rzadko występujące działania niepożądane po stosowaniu Amantadyny, a wśród nich znaleźć można między innymi leukopenię, migotanie komór serca czy wydłużenie odstępu QT oraz zaburzenia torsade de pointes. 

W ulotce leku wspomniane będą zapewne również inne możliwe działania niepożądane, których częstotliwość występowania jest aktualnie niemożliwa do określenia na podstawie dostępnych danych. Należy zaliczyć do nich między innymi nieodpartą chęć do ulegania popędom (nałogowy hazard, nasilony popęd seksualny, nadmierne objadanie się, kompulsywne zakupy itp.). Warto szczegółowo zapoznać się z ulotką leku, ponadto wszelkie działania niepożądane, które pacjent lub najbliżsi pacjenta zaobserwują należy zgłaszać lekarzowi prowadzącemu – zwłaszcza jeśli będą się one szczególnie nasilać lub będą niebezpieczne. Z lekarzem trzeba niezwłocznie skontaktować się, jeśli u pacjenta dojdzie do kołatania serca lub pojawią się zawroty głowy i omdlenia, a także niewyraźne widzenie oraz innego typu zaburzenia wzroku.

Środki ostrożności podczas stosowania Amantadyny

Należy zwrócić szczególną uwagę na stosowanie leku Amantadyna u niektórych grup pacjentów. Zaliczyć można do nich między innymi osoby, które równolegle zażywają środki z Memantyną, a także mężczyzn, u których stwierdzono rozrost prostaty. Środki ostrożności dotyczą także pacjentów zmagających się z większym ciśnieniem gałki ocznej (czyli jaskrą z wąskim kątem przesączania) i niewydolnością nerek (tu może dojść do objawów przedawkowania, gdyż gorsze będzie wydalanie leku przez nerki), a także pacjentów, którzy mają lub mieli w przeszłości stany splątania lub pobudzenia, drgawki (Amantadyna zwiększa ryzyko wystąpienia drgawek) oraz zaburzenia psychiczne, jak np. psychozy egzogenne lub zespoły majaczeniowe. 

Należy również zachować bardzo dużą ostrożność przy stosowaniu Amantadyny u pacjentów, którzy przyjmują leki moczopędne lub doraźnie insulinę, ponadto uważać powinny osoby zmagające się z jadłowstrętem, wymiotami lub biegunką, gdyż istnieje tu poważne ryzyko wystąpienia zaburzeń równowagi wodno-elektrolitowej organizmu. 

Zanim pacjent zacznie przyjmować lek Amantadyna, powinien mieć wykonane EKG z oznaczeniem QT, ponadto pacjent przyjmujący Amantadynę powinien być regularnie badany kontrolnie w tym zakresie – zwłaszcza przed i po każdym zwiększeniu dawkowania. 

Trzeba również mieć na uwadze, że lek Amantadyna nie powinien być łączony z alkoholem, gdyż może nasilać się wówczas toksyczne działanie na ośrodkowy układ nerwowy, a ponadto tolerancja organizmu na alkohol może być w tym przypadku zmniejszona.

Osoby, które zażywają preparaty z Amantadyną powinny monitorować objawy ze strony swojego organizmu, gdyż w niektórych przypadkach mogą one wpływać na codzienne funkcjonowanie i bezpieczeństwo niektórych czynności. Amantadyna może między innymi wpływać negatywnie na prowadzenie pojazdów i obsługiwanie naczyń, gdyż jej skutki uboczne mogą obejmować zawroty głowy i mdłości, a także zaburzenia widzenia i opóźnianie reakcji, przez co pacjent nie będzie w stanie odpowiednio szybko zareagować w nagłych sytuacjach. Jeśli takowe działania niepożądane występują, zaleca się rezygnację z prowadzenia pojazdów dla własnego bezpieczeństwa oraz bezpieczeństwa otoczenia.

Lek Amantadyna powinien być stosowany zgodnie z zaleceniami lekarza, gdyż możliwe jest jego przedawkowanie, a wówczas pojawić mogą się dolegliwości ze strony serca, a tym arytmia, a także drgawki, zaburzenia widzenia i szereg innych objawów, jak np. drżenia, nudności i wymioty. W przypadku przedawkowania Amantadyny dojść może również do niewydolności oddechowej i zaburzenia czynności nerek, a także innych powikłań. Należy wspomnieć, że w poważnych przypadkach przedawkowanie Amantadyny może prowadzić do letargu, śpiączki, a nawet do zgonu. 

Amantadyna – ciąża i karmienie piersią

Jak zaznaczono wyżej, Amantadyna nie może być zażywana przez kobiety, które w najbliższym czasie planują zajść w ciążę, są aktualnie w ciąży lub urodziły dziecko i karmią je piersią. Amantadyna stosowana w ciąży może mieć negatywny wpływ na płód. Substancja ta może prowadzić między innymi do powstawania poważnych, wrodzonych wad rozwojowych płodu. Zaliczyć do nich można szczególnie wady układu sercowo naczyniowego, ponadto substancja ta może również prowadzić do powstawania wad kończyn. 

Również kobiety, które nie są już w ciąży, ale karmią swoje dziecko naturalnie, nie powinny przyjmować preparatów z Amantadyną. Laktacja jest przeciwwskazaniem do stosowania Amantadyny, gdyż substancja ta przenika do mleka matki i może wywoływać różnego rodzaju skutki uboczne u karmionego piersią dziecka. Zaliczyć można tu problemy skórne (np. wysypka), dolegliwości ze strony układu pokarmowego (np. wymioty), a także zaburzenia funkcjonowania układu wydalniczego (np. zatrzymanie moczu). Jeśli kobieta jest w stanie poważnym i lekarz stwierdzi, że Amantadyna powinna być przez nią stosowana, konieczne będzie zatem odstawienie dziecka od piersi i karmienie go mlekiem sztucznym.