Zaburzenia miesiączkowania – powody problemów z regularnym miesiączkowaniem

Zaburzenia miesiączkowania to częste powody, w związku z którymi kobiety zgłaszają się do ginekologa. O ile w przypadku pokwitania i przekwitania są zjawiskiem zazwyczaj normalnym, to już ich częste pojawianie się w okresie normalnej płodności kobiety zdecydowanie wymaga sprawdzenia. Najczęstsze w tym przypadku są przyczyny hormonalne, w tym nadmierna produkcja prolaktyny, jednak problemem mogą być również wady anatomiczne i rozwojowe, a także niektóre choroby. O zaburzeniach mówimy w przypadku braku miesiączki, nieprawidłowej długości cyklu, nienaturalnej intensywności krwawienia, a także o patologicznej bolesności menstruacji. Co jeszcze należy wiedzieć o zaburzeniach miesiączkowania? Informacje na ten temat znajdziesz poniżej.    

Zaburzenia miesiączkowania — rodzaje zaburzeń

Jedną z częstych przyczyn, z jakimi kobiety zgłaszają się do ginekologa, są zaburzenia miesiączkowania. Jest to termin bardzo złożony, który może obejmować różne dolegliwości. By przybliżyć nieco temat, warto przypomnieć, czym jest cykl miesiączkowy kobiety. Mowa o cyklicznych zmianach, które zachodzą w organizmie płodnej kobiety, w związku z przygotowaniem jej ciała na ewentualną ciążę. Zmiany te ściśle powiązane są z hormonami – to one sterują dojrzewaniem komórek jajowych, ich uwalnianiem, a także złuszczaniem endometrium macicy, jeśli dojdzie do obumarcia komórki jajowej. Cykl menstruacyjny „książkowy” trwa 28 dni, a plamienie trwa 2-6 dni. Oczywiście u każdej kobiety jest to dość indywidualna sprawa, więc pewne odchylenia od tej normy są całkowicie normalne. 

• Czego objawem jest plamienie zamiast okresu? Czy jest się czego obawiać?
• Czego znakiem są skrzepy podczas okresu i czy są niebezpieczne?
• Okres po poronieniu — wszystko, co warto wiedzieć

Kiedy cykl menstruacyjny nie jest „normalny”?

Jeśli odchylenia od normy długości cyklu będą większe niż 7 dni i w związku z tym cykl będzie zdecydowanie zbyt krótki lub zbyt długi, mowa o zaburzeniach miesiączkowania. Nazwać nimi można również cykle nieregularne, gdy kobieta każdą miesiączkę przyjmować musi z „zaskoczenia”, gdyż nie może przewidzieć jej daty. Kolejna kwestia to rodzaj i długość krwawienia. Zarówno zbyt obfite, jak i zbyt skąpe miesiączki mogą być powodem do niepokoju, podobnie jak występowanie plamień międzycyklowych. Zaburzeniem jest także duża bolesność miesiączek i silny ból w rejonie miednicy mniejszej – również nie jest to sytuacja normalna. W związku z powyższym, wyróżnić można:

• pierwotny brak miesiączki,
• wtórny brak miesiączki,
• miesiączki zbyt obfite lub zbyt skąpe,
• miesiączki nieregularne,
• plamienia międzycyklowe,
• bardzo bolesne miesiączki.

Każda kobieta, która zauważy u siebie pewne nieprawidłowości związane z cyklem menstruacyjnym, nie powinna zwlekać z wizytą u ginekologa. Gdy pojawiają się zaburzenia miesiączki, przyczyny mogą co prawda wiązać się z trybem życia (stresem, dietą, nadmiernym obciążeniem fizycznym itp.), jednak mogą również wskazywać na poważne zaburzenia pracy organizmu, które wymagają wsparcia farmakologicznego. Jedną z form leczenia w tym przypadku jest antykoncepcja hormonalna. Tabletki antykoncepcyjne są dostępne jednak wyłącznie na receptę, co bywa utrudnieniem, biorąc pod uwagę, że przyjmuje się je przez dłuższy czas. W tej sytuacji recepta online na tabletki antykoncepcyjne może okazać się dobrym rozwiązaniem. Sprawdzi się np. gdy pacjentka nie może na czas spotkać się ze swoim przyjmującym stacjonarnie lekarzem. 

Czym są pierwotne i wtórne zaburzenia miesiączkowania?

Wspomniano wcześniej, że zaburzenia miesiączkowania mogą być pierwotne i wtórne. Mowa tu konkretnie o braku miesiączki, choć powinna ona występować w danym wieku. 

• O pierwotnym braku miesiączki mówi się, jeśli miesiączka nie wystąpi do 16 roku życia. Najczęściej takie zaburzenia okresu związane są z niedorozwojem jajników lub nieprawidłowym funkcjonowaniem podwzgórza bądź przysadki mózgowej. Przyczynić może się tu wrodzony przerost nadnerczy, a także wady wrodzone narządów płciowych.  
• Drugim rodzajem jest wtórny brak miesiączki. Najczęściej wiąże się on z zaburzeniami hormonalnymi u kobiety, do których przyczynić mogą się różne czynniki. Nie jest na przykład przypadkowe hasło „stres a brak okresu”, gdyż faktem jest, że stres negatywnie wpływa na organizm i może również przyczynić się do zatrzymania miesiączki. Trzeba jednak wiedzieć, że zatrzymany okres może wiązać się także ze zbyt intensywnym odchudzaniem, uprawianiem wyczynowego i bardzo obciążającego organizm sportu, a także innymi czynnikami. Oczywiście zawsze warto pamiętać, że jeśli okres nie pojawia się na czas, dobrze wykonać test ciążowy – w niektórych przypadkach brak okresu to bowiem nie zaburzenia miesiączkowania, a po prostu ciąża.

Zaburzenia miesiączkowania — długość cyklu

Jeśli kobieta ma zbyt długie lub zbyt krótkie cykle, a także cykle nieregularne, w jej przypadku również problemem są zaburzenia miesiączkowania. Przyczyna nieregularnego okresu związana jest zwykle z wahaniami hormonalnymi i może być to między innymi „normą” w przypadku dojrzewających dziewcząt. W okresie okołomenopauzalnym także podobne wahania mogą się zdarzać, więc temat „menopauza a okres” również można uznać za zrozumiały. Zaburzenia miesiączkowania po 45 roku życia, czy też czasem nawet zaburzenia miesiączkowania po 40 mogą być objawem wczesnego przekwitania, jednak wymaga to mimo wszystko kontroli u ginekologa. Jeśli ponadto w innym okresie życia kobiety pojawia się wyraźne wydłużenie lub skrócenie cyklu miesiączkowego, przyczyny należy szukać głębiej. 

Problemem zaburzeń miesiączkowania związanych z długością cyklu może być styl życia. Tu również temat „stres a okres” nie jest przypadkowy. Intensywny tryb życia może przyczyniać się do nieregularności cykli, w tym przyspieszenia i opóźnienia miesiączki (a nawet jej wstrzymania, o czym wspomniano powyżej). Problemem może być również dieta, a także niektóre choroby. Rzadki lub częsty okres może być powiązany z zaburzeniami hormonalnymi. Do nieregularności cykli przyczynić może się PCOS (Zespół Policystycznych Jajników) i cykle bezowulacyjne, hiperprolaktynemia, choroby przysadki mózgowej, niewydolność ciałka żółtego, a nawet niedoczynność lub nadczynność tarczycy, gdyż temat „tarczyca a okres” również ma duże znaczenie, czego nie wszyscy są świadomi. 

Skąpe i zbyt obfite miesiączkowanie — skąd biorą się takie zaburzenia miesiączkowania?

Zaburzenia miesiączkowania wiązać mogą się również z nienaturalną ilością krwi menstruacyjnej. Normą nie są zarówno bardzo obfite, jak i wyjątkowo skąpe miesiączki. 

• Jeśli kobieta zmaga się z bardzo obfitymi krwawieniami, wskazywać może to między innymi na mięśniaki lub polipy macicy. Jest również zależność w temacie niedoczynność tarczycy a miesiączką obfitą i wydłużoną. Taki stan może również dotyczyć kobiet, które zmagają się z zaburzeniami krzepliwości krwi. Problemem może być również endometrioza, gdy błona śluzowa macicy cofa się do jamy brzusznej i wszczepia się w inne narządy, tworząc tam ogniska endometrialne. Obfite miesiączki, gdy utrata krwi jest duża, mogą łatwo prowadzić do anemii, więc wymagają kontroli u ginekologa. 
• Choć skąpe miesiączki rzadziej bywają powodem do niepokoju kobiety, należy wiedzieć, że również mogą wskazywać na poważne dolegliwości. Jeśli na przykład kobieta miała wcześniej normalne krwawienia i miesiączki nagle stały się bardziej skąpe, może to wskazywać na torbiele jajnika. Również na początkowym etapie ciąży pojawić może się małe krwawienie. Nie jest to miesiączka, tylko plamienie implantacyjne, jednak często kobiety nie wiedzą wówczas jeszcze, że zaszły w ciążę, a tak skąpe plamienie powinno je skłonić do kontroli swojego stanu zdrowia (np. wykonania testu ciążowego i wizyty u ginekologa). 

Plamienie między miesiączkami – czego objawem jest to zaburzenie miesiączkowania?

Wymieniając zaburzenia miesiączkowania, wspomnieć należy również o niewielkich krwawieniach, które u niektórych kobiet pojawiają się między miesiączkami. O ile plamienie okołoowulacyjne nie powinno niepokoić, to już inne nietypowe krwawienia międzymiesiączkowe zdecydowanie wymagają weryfikacji. Wskazywać mogą między innymi na różnego rodzaju zaburzenia hormonalne. Warto wiedzieć ponadto, że w niektórych przypadkach mogą być nie tyle objawem zaburzeń hormonalnych, co nawet jednym z symptomów nowotworu. Plamienia mogą także wiązać się z ciążą pozamaciczną lub poronieniem, więc należy z uwagą obserwować swój organizm i być szczególnie wyczulonym na ich pojawianie się. 

Postępowanie przy zaburzeniach miesiączkowania

Zaburzeń cyklu menstruacyjnego nie powinno się w lekceważyć. Oczywiście w tej sytuacji nie powinno się z niepokojem patrzeć na „książkowe” normy, co do długości cyklu czy czasu trwania krwawienia. Każda kobieta jest inna i ma nieco inne cykle i w większości przypadków te niewielkie odchylenia od „normy” nie są powodem do niepokoju. Niewielkie zaburzenia miesiączkowania po łyżeczkowaniu czy nieregularny okres podczas karmienia piersią często stabilizują się na przykład z czasem same, jednak zawsze należy mieć się na baczności i reagować na niepokojące symptomy.

Należy uważnie obserwować objawy ze strony swojego ciała, a wszelkie niepokojące sygnały związane z układem rozrodczym i zaburzeniami w jego działaniu, konsultować z lekarzem. Jeśli u kobiety pojawią się wyraźne zaburzenia miesiączkowania, czyli cykle zupełnie odmienne od dotychczasowych, wymaga to sprawdzenia. Decydując się na skorzystanie z porady lekarskiej, warto kroki skierować od razu do ginekologa, a nie do lekarza rodzinnego. Wykona on wówczas od ręki niezbędne badanie ginekologiczne, a także na podstawie wywiadu zdecyduje, jakie badania na hormony zlecić pacjentce.

Diagnostyka zaburzeń związanych z cyklem miesiączkowym wymagać może wykonania szeregu badań. Mowa między innymi o badaniach krwi i badaniach hormonalnych, jeśli podejrzewaną przyczyną są zaburzenia związane z równowagą hormonalną. Lekarz zapewne wykona również badanie USG, by ocenić stan jajników, jajowodów i macicy, ponadto zaproponować może również badania specjalistyczne. Leczenie dobiera się zawsze do zdiagnozowanego problemu. Jeśli przyczyną są zaburzenia hormonalne, stawia się głównie na farmakoterapię. Gdy problemem są wady anatomiczne dróg rodnych, w leczeniu konieczny może być zabieg chirurgiczny.