O czym świadczy dziwny zapach moczu i jego nietypowa barwa?

Zmiana zapachu moczu to objaw, z którym pacjenci często zgłaszają się do lekarza rodzinnego. I słusznie! Dziwny zapach moczu może bowiem zwiastować poważne choroby, takie jak np. cukrzyca, wrodzone choroby metaboliczne czy też infekcje grzybicze. Jakie objawy powinny zaniepokoić? Kiedy należy zgłosić się do lekarza? Odpowiadamy na te pytania w niniejszym artykule. 

Dziwny zapach moczu – czyli jaki? Co może niepokoić?

Co należy rozumieć przez pojęcie „dziwny zapach moczu”? Prawidłowy mocz ma postać klarownej, słomkowo-żółtej cieczy o lekko kwaśnym zapachu amoniaku. Nad ranem zapach oraz kolor są bardziej intensywne, ze względu na większe zagęszczenie moczu [1]. Za nietypowy uznaje się sytuacje, gdy mocz przyjmuje zapach bardzo kwaśny, słodki lub przypominający woń ryby. Każda z wymienionych sytuacji powinna stanowić wskazanie do wizyty u lekarza. 

• Posiew moczu – cena badania. Kiedy je wykonać?
• Domowe sposoby na nietrzymanie moczu – jak wspomóc leczenie?
• Wzmacnianie mięśni Kegla, czyli ćwiczenia na nietrzymanie moczu.

Dziwny zapach moczu może ustąpić samoistnie – tak jest w przypadku, gdy dolegliwość wynika z diety. Jeśli uda się szybko zidentyfikować przyczynę nieprzyjemnej woni, pacjent nie musi udawać się do lekarza. Gdy jednak, pomimo zmodyfikowania diety, zapach nadal się utrzymuje, może to świadczyć o problemie zdrowotnym. Wtedy lepiej nie zwlekać – warto udać się jak najszybciej do lekarza specjalizującego się w chorobach układu moczowego – urologa lub nefrologa. Na szczęście w dzisiejszych czasach dostęp do lekarzy jest bardzo dobry – pacjenci mogą umówić się na wizytę stacjonarną lub teleporadę, a gdy już zostanie postawiona diagnoza, mogą skorzystać z rozwiązań takich jak elektroniczna recepta lub e-recepta online, czyli dokument wystawiany przez Internet. Przepisane leki można szybko wykupić w dowolnej aptece.

Co może wpływać na zmianę zapachu moczu?

Zapach moczu ma związek nie tylko z problemami zdrowotnymi, ale także stylem życia, stosowaną dietą, przyjmowanymi lekami, a nawet objętością przyjmowanych płynów. Specyficzny zapach moczu może wynikać np. ze spożywania szparagów [2] [3]. Zmieniony zapach moczu może być spowodowany także spożywaniem w nadmiernej ilości niektórych przypraw oraz żywności wysoko przetworzonej, bogatej w sól [3]. 

Dziwny zapach moczu pojawia się po zastosowania antybiotyków z grupy penicylin [4]. Może wynikać także z przyjmowania w zbyt dużych dawkach witamin z grupy B oraz niektórych leków na cukrzycę.

Co jeszcze może powodować dziwny zapach moczu? Przyczyny inne niż wymienione powyżej to [1] [3]:  

• cukrzycowa kwasica ketonowa,
• nadmierne zagęszczenie moczu wskutek odwodnienia,
• niewyrównana cukrzyca,
• przetoka do układu moczowego, 
• wrodzone choroby metaboliczne,
• zakażenie układu moczowego, bakteryjne lub grzybicze,
• zakażenie narządów płciowych.

Mocz pachnący jak amoniak

O czym świadczy zapach moczu przypominający amoniak? Taki objaw jest bardzo częsty przy zakażeniach bakteryjnych dróg moczowych [4]. Intensywna woń pochodzi z rozkładu mocznika przez ureazy bakteryjne. Najczęściej zakażenie dróg moczowych powoduje bakteria Escherichia coli [5]. Po zdiagnozowaniu infekcji leczenie polega na stosowaniu antybiotyku zaleconego przez lekarza [7].  

Słodki zapach moczu

Zmiana zapachu moczu na bardziej słodki może wynikać z niewyrównanej cukrzycy typu 2 lub wystąpienia stanu przedcukrzycowego [3] [4]. Jeśli w moczu znajduje się dużo glukozy, skutkiem jest charakterystyczna, owocowa woń, dodatkowym objawem jest także konieczność częstszego oddawania moczu. To poważny problem zdrowotny, który wymaga ciągłego leczenia. 

Inne możliwe przyczyny słodkiego zapachu moczu to [3] [8]: 

• ciężka choroba wątroby – zwiastunem jest nie tylko dziwny zapach moczu, ale także zmiana jego barwy na ciemniejszą oraz nadmierne zmęczenie, utrata wagi i zażółcenie skóry lub oczu. Tego typu objawów nie należy bagatelizować,
• wrodzone zaburzenia metabolizmu aminokwasów – np. choroba syropu klonowego, 
• zakażenie grzybicze dróg moczowych – jeśli słodki zapach przypomina drożdże, to znak, że doszło do infekcji, np. drożdżakami z rodzaju Candida. 

Rybi zapach moczu 

Nieprzyjemny rybi zapach mocze może świadczyć o zakażeniu układu moczowego lub narządów płciowych [1]. Przyczyną brzydkiej woni może być także rzadkie zaburzenie metaboliczne – trimetyloaminuria (inaczej zespół odoru rybiego) [4]. Za chorobę odpowiada mutacja w genie FMO3 na chromosomie 1, która przyczynia się do nieprawidłowego przekształcania trimetyloaminy w organizmie [9]. W rezultacie związek ten jest wydalany w nadmiarze z moczem, potem, a także innymi wydzielinami, co wywołuje nieprzyjemny zapach.

Kwaśny zapach moczu

O czym świadczy zapach moczu bardziej kwaśny niż zazwyczaj? Taka sytuacja jest zupełnie normalna podczas pierwszej rannej mikcji [1] [4] [5]. Ponieważ nad ranem mocz jest bardziej zagęszczony, jego kolor oraz woń są bardziej intensywne. Mocz może mieć kwaśny zapach także wskutek spożywania zbyt małych ilości płynów – jeśli doszło do odwodnienia organizmu, mocz jest bardziej skoncentrowany i pachnie intensywniej [3] [5]. Charakterystyczne objawy odwodnienia to także bóle i zawroty głowy, osłabienie oraz suchość w ustach. Jeśli po wypiciu dużej ilości wody dolegliwości te nie ustępują, należy udać się do lekarza [3].