Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?
Szczepienia przeciw COVID-19 w naszym kraju są dobrowolne i bezpłatne oraz uznawane są za bezpieczne, ponieważ nad ich stworzeniem pracował zespół wybitnych naukowców z wielu krajów, mając na względzie bezpieczeństwo i zdrowie organizmu człowieka. Szczepienie jest aktualnie najskuteczniejszą metodą walki z wirusem, ponieważ po szczepionce pacjent uzyskuje częściową odporność na wirusa odpowiedzialnego za chorobę. Szczepionka przeciw COVID-19 w znacznym stopniu zmniejsza ryzyko zakażenia koronawirusem, ponadto szczepienia chronią organizm przez ciężkim przebiegiem choroby, a także chronią z dużą skutecznością przed zgonem spowodowanym wirusem. Przyjmując szczepionkę, chronisz się również przed ciężkimi powikłaniami pocovidowymi. Jakie wyróżniamy rodzaje szczepionek na Covid? Przeczytaj więcej w artykule!
Spis treści
Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?
Rodzaje dostępnych szczepionek na COVID-19 – szczepionki mRNA
Wiemy już ze wstępu, co dają szczepionki Covid i dlaczego warto się zaszczepić. Jeśli chodzi natomiast o rodzaje szczepionek na Covid, obecnie w Polsce dostępne są dwie kategorie preparatów. Pierwszą stanowią szczepionki mRNA, do których zalicza się produkty firmy Pfizer oraz preparat Moderna, natomiast drugą grupę stanowią szczepionki wektorowe, wśród których stosowane są preparaty AstraZeneca oraz Johnson & Johnson. Wprowadzone do obrotu przez wyspecjalizowane instytucje szczepionki uznawane są bezpieczne i skuteczne, ponadto mają łagodzić skutki zjadliwości wirusa względem organizmu człowieka. Należy oczywiście przechowywać je i transportować w odpowiednich warunkach, czyli w temperaturze między 2-8 stopni Celsjusza.
Szczepionki mRNA to szczepionki syntetyczne, które stworzono z wykorzystaniem fragmentu mRNA, który koduje białko S wirusa. Przed stworzeniem szczepionki fragment tego wirusa zostaje zamknięty w nanocząsteczce lipidowej. Jej zadaniem jest ochrona tego fragmentu przez zniszczeniem, ponadto umożliwia ona bezpieczne dostanie się do organizmu człowieka oraz pokonanie bariery błony komórkowej. Ważne jest, że szczepionki mRNA nie zawierają antygenu, tylko wytwarzają w organizmie tzw. „instrukcje”, umożliwiające syntezę białka S SARS-CoV-2 w komórkach gospodarza, co pobudza odpowiedź immunologiczną.
Kiedy odporność po szczepionce mRNA?
W zależności od rodzaju przyjętej szczepionki odporność po zaszczepieniu pojawia się w okresie od 7 do 14-15 dni po przyjęciu drugiej dawki. Szczepionki podaje się domięśniowo. Jeśli chodzi o rodzaje szczepionek na koronawirusa, omawiane szczepionki mRNA działają ze skutecznością od 90 do 95%. W przypadku szczepionek mRNA do uzyskania pełnej odporności potrzebne są dwie dawki, ponadto aktualnie zaleca się już wykonanie trzeciej dawki, tzw. przypominającej. Po szczepieniu u pacjenta przy użyciu preparatów mRNA może wystąpić zaczerwienienie i obrzęk w miejscu wkłucia, a także różne dolegliwości i objawy łagodne lub umiarkowane, w tym m.in. gorączka, bóle głowy i mięśni, zmęczenie, rzadziej dreszcze, nudności i wymioty.
Szczepionki zmniejszają ryzyko zakażenia, jednak szczepienie może okazać się niewystarczające, by wirus nas nie zaatakował (choć osoby szczepione infekcję mogą jednak przechodzić łagodniej). Jeśli zakażenie wirusem odpowiedzialnym za COVID-19 uniemożliwia Ci wizytę stacjonarną w przychodni w celu kontaktu z lekarzem i otrzymania recepty na leki, e-recepta online będzie w takiej sytuacji doskonałym rozwiązaniem. Receptę na niezbędne leki otrzymasz w kilka chwil, dostając SMS-em czterocyfrowy kod niezbędny do jej realizacji.
Szczepionki wektorowe – czym charakteryzuje się ten rodzaj szczepionek na COVID-19?
Jeśli chodzi o rodzaje szczepionek na Covid, jak wspomniano wcześniej, pacjentom podawane są również szczepionki wektorowe. Ten rodzaj szczepionki dostarcza do komórek gospodarza przy pomocy łagodnego wirusa (pełniącego rolę wektora) informację w formie kodu genetycznego. Wektor nie zagraża pacjentowi, gdyż nie ma właściwości zakaźnych i nie namnaża się w organizmie. Dzięki temu możliwe jest wytworzenie w organizmie fragmentu koronawirusa (białka S), który nie wpływa negatywnie na organizm. Następnie układ odpornościowy wykrywa obce białko, po czym wytwarza przeciwciała, eliminując wektor oraz zapamiętując informację genetyczną, którą on przenosił. Układ odpornościowy umożliwia rozpoznanie białka kolca i zwalczenie w przyszłości wirusa w organizmie, zapobiegając dalszej infekcji. Szczepionki wektorowe uznaje się za szczepionki o znacznej skuteczności, która zapewnia ochronę przez hospitalizacją, ponadto chroni pacjenta przed zgonem.
Jeśli chodzi o skutki uboczne szczepionki Covid, w przypadku szczepionek wektorowych w momencie podania preparatu może pojawić się zaczerwienienie oraz obrzęk w miejscu wkłucia. Oprócz objawów charakterystycznych dla szczepionek mRNA, w przypadku szczepionek wektorowych może wystąpić również gorączka powyżej 38 stopni Celsjusza, ponadto po podaniu szczepionki osoba może odczuwać senność, nadmierne pocenie się oraz mniejszy apetyt. Po szczepionkach wektorowych może wystąpić również swędzenie skóry oraz pokrzywka, a nawet świszczący oddech.
Różnice w działaniu szczepionek przeciw COVID-19
Znamy już rodzaje szczepionek na Covid stosowanych w Polsce. Warto jednak odpowiedzieć jeszcze na pytanie, czym różnią się poszczególne typy szczepionek na koronawirus. Jeśli chodzi o szczepionki mRNA – Pfizer i Moderna, są to preparaty genetyczne, które praktycznie nie różnią się między sobą. Każdy z preparatów opiera się bowiem na podobnej technologii, a do uzyskania pełnej odporności potrzeba dwóch dawek. Podawane są w postaci zastrzyku domięśniowego, a ich działanie jest podobne. Jedyna różnica polega na tym, że szczepionka Moderna po rozmrożeniu może być przechowywana nawet 30 dni, natomiast w przypadku szczepionki Pfizer czas ten jest krótszy.
Szczepionki AstraZeneca i Johnson & Johnson to preparaty wektorowe. AstraZeneca składa się z wektora adenowirusowego (szympansów) z wbudowanym genem kodującym glikoproteinę S wirusa COVID-19. Wirus szympansi pełni funkcję środka transportu dla materiału wirusowego, który następnie wnika do komórki organizmu po podaniu szczepionki. Do uzyskania pełnej odporności potrzebne są dwie dawki. Do stosowania przeciw Covid pacjentom przeznaczona została również szczepionka Johnson & Johnson. W przeciwieństwie do preparatu AstraZeneca, składa się ona z ludzkiego wektora adenowirusowego, ponadto w porównaniu do innych szczepionek wystarczy podanie tylko jednej dawki pacjentowi, po której zaszczepiony uzyskuje pełną odporność.
Skuteczność szczepionek przeciwko COVID-19 a ich rodzaj
Wszystkie omówione wcześniej rodzaje szczepionek na Covid charakteryzują się znaczną skutecznością. Jeśli chodzi o szczepionki Covid, skuteczność poszczególnych ich rodzajów nieco się jednak różni. Na podstawie przeprowadzonych badań klinicznych skuteczność szczepionki firmy Pfizer, która została dopuszczona do obrotu 21 grudnia 2020 roku, wyniosła 95%. Źródła dowodzą, że skuteczność szczepionki Moderna, która została dopuszczona do obrotu 6 stycznia 2021 roku, wynosi 94,1%.
Jeśli chodzi o szczepionki Covid, porównanie szczepionek mRNA ze szczepionkami wektorowymi jest niezwykle istotne. Skuteczność szczepionki wektorowej AstraZeneca, która została wprowadzona do użytku 29 stycznia 2021 roku, na podstawie przeprowadzanych badań klinicznych wyniosła 63%, natomiast skuteczność szczepionki Johnson & Johnson, którą wykorzystuje się od 11 marca 2021 roku, według badań klinicznych wynosi 67%.
Co zawierają w sobie szczepionki na COVID-19?
Znamy już rodzaje szczepionek na Covid oraz sposób ich działania, a także skuteczność w zwalczaniu, gdy mamy na myśli wirus odpowiedzialny za COVID-19. Pozostaje jeszcze odpowiedź na pytanie, co mają w sobie szczepionki na Covid. Szczepionki mRNA (Pfizer oraz Moderna) zawierają informacyjny kwas rybonukleinowy (tzw. mRNA). Jego zadaniem jest kodowanie białka S (tzw. kolca) wirusa SARS-CoV-2. Dzięki informacjom z mRNA w organizmie dochodzi do syntezy kolca, które jest silnym antygenem. Białko to pobudza odpowiedź immunologiczną w postaci przeciwciał, stymulując jednocześnie wytwarzanie limfocytów T. W skład tych szczepionek oprócz substancji czynnej (mRNA) wchodzą również składniki dodatkowe, w tym m.in. tłuszcze, chlorek potasu, diwodorofosforan potasu, chlorek sodu, sacharoza oraz woda do wstrzykiwań.
Jeśli chodzi o szczepionki wektorowe (AstraZeneca oraz Johnson & Johnson), składają się one z wirusów zwierzęcych, które nie wykazują zdolności do replikacji. Do wirusa wbudowany jest gen, który koduje informację o syntezie białka S, inaczej białka kolca SARS-CoV-2. Następnie dochodzi do syntezy białka S, które będąc antygenem, pobudza układ immunologiczny w postaci wytwarzanych przeciwciał. W skład tych szczepionek, oprócz substancji czynnej (wektora wirusa, który ma wbudowany gen białka S wirusa SARS-CoV-2), wchodzą także składniki dodatkowe, w tym sole, polisorbat 80 oraz woda.
Rodzaje szczepionek na COVID-19 a liczba dawek
Jeśli chodzi o rodzaje szczepionek na Covid, wyróżnia się szczepionki mRNA oraz szczepionki wektorowe, które opisane zostały już wcześniej. Wiele osób zadaje sobie również pytanie, co oznacza skuteczność szczepionki Covid. Skuteczność szczepionki definiuje się jako wskaźnik, który mierzy stopień, w jakim przypadki zarażenia koronawirusem są eliminowane po zaszczepieniu się szczepionką w odpowiedniej dawce. Większość z podawanych aktualnie preparatów nie chroni pacjentów w 100% przed zakażeniem objawowym koronawirusem, jednak stosowanie szczepionek przeciw Covid w znacznym stopniu ogranicza ryzyko ciężkiego przebiegu choroby oraz chroni z dużym prawdopodobieństwem przed zgonem spowodowanym przez wirusa.
Duże znaczenie, jeśli chodzi o skuteczność szczepionek, odgrywa między innymi liczba podanych dawek. W przypadku szczepionki mRNA – Pfizer, zarówno osobom dorosłym, jak i dzieciom w wieku 12 lat i starszym podaje się dwie dawki w odstępie minimum 21 dni. Do tego dochodzi jeszcze tzw. dawka przypominająca u osób dorosłych. Z kolei u dzieci w wieku od 5 do 11 lat podawane są również dwie dawki w odstępie minimum 21 dni, jednak dawki te są mniejsze. Szczepionka mRNA – Moderna, podobnie jak Pfizer, osobom dorosłym oraz dzieciom w wieku 12 lat i starszym podawana jest jako dwie dawki w odstępie minimum 28 dni. Dochodzi tutaj również dawka przypominająca u osób dorosłych.
Szczepionka wektorowa AstraZeneca podawana jest osobom w wieku 18 lat i starszym w dwóch dawkach, przy czym odstęp pomiędzy poszczególnymi dawkami powinien wynosić od 35 do 84 dni, czy od 5 do 12 tygodni. Dochodzi również szczepienie przypominające. Szczepionkę wektorową Johnson & Johnson podaje się natomiast osobom w wieku 18 lat i starszym w postaci jednej dawki, ponadto dochodzi jeszcze szczepienie przypominające.
Warto jednak pamiętać, że szczepionek nie podaje się osobom, które mają przeciwwskazania do ich przyjęcia. Zalicza się do nich między innymi ciężkie reakcje alergiczne, czyli wstrząs anafilaktyczny, który wystąpił np. po przyjęciu pierwszej dawki oraz uczulenie na jakikolwiek ze składników szczepionki.
Czy poszczególne rodzaje szczepionek na COVID-19 można łączyć?
Wiele osób próbuje znaleźć odpowiedź na pytanie, czy można ze sobą łączyć poszczególne rodzaje szczepionek na Covid. Odpowiedź na pytanie, czy można łączyć różne rodzaje szczepionek na Covid 19, jest twierdząca. Jeśli np. po podaniu pierwszej dawki szczepionki u pacjenta wystąpiły różne objawy, a samopoczucie uległo znacznemu pogorszeniu, wówczas możliwe jest podanie drugiej dawki szczepionki preparatem innej firmy. Przed podjęciem ostatecznej decyzji dotyczącej rodzaju szczepionki należy skonsultować się z lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej. Szczepienie drugą dawką może więc zostać wykonane innym preparatem, jeśli po pierwszej dawce pacjent miał do czynienia z niepożądanym odczynem poszczepiennym lub wystąpiły powikłania oraz w sytuacji, kiedy podano mu inny rodzaj szczepionki niż zalecany dla grupy wiekowej, w której obecnie się znajduje. Należy jednak pamiętać, że w przypadku, kiedy po szczepionce wektorowej podana zostanie szczepionka mRNA i na odwrót, należy zachować odstęp pomiędzy szczepieniami, który wynosić powinien minimum 28 dni.
Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?
